Kriochirurgia jest jedną z procedur chirurgicznych stosowaną w systemie chirurgii jednego dnia, od lat wykorzystywaną w wielu dziedzinach medycyny. W dermatologii jest stosowana w leczeniu zmian skórnych, brodawek zwykłych – tzw. kurzajek, brodawek płaskich, włókniaków, brodawek łojotokowych, niektórych znamion, odcisków, blizn, zwłaszcza przyrosłych, zwłókniałych, nieregularnych, zmian naczyniowych – naczyniaków, rozszerzonych naczynek krwionośnych, zmian trądzikowych, mięczaka zakaźnego, zmian nowotworowych. Zabiegi krioterapii cieszą się dużym uznaniem pacjentów w różnym wieku ze względu na wysoką skuteczność oraz bardzo krótki czas trwania terapii.
Na czym polega zabieg?
Kriochirurgia polega na miejscowym, kontrolowanym niszczeniu chorej tkanki przez jej zamrażanie w niskiej temperaturze. Metoda nie wymaga specjalnego przygotowania pacjenta. Zabieg wymrażania może być wykonany u pacjentów w każdym wieku, zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Bardzo istotną zaletą kriochirurgii jest fakt, że nie wymaga znieczulenia; jest na ogół bezbolesny i krótkotrwały, a odczucia w czasie jego trwania sprowadzają się
do lekkiego pieczenia i swędzenia.
Metoda polega na niszczeniu tkanki w sposób bezkrwawy, bez naruszenia ciągłości skóry. W przypadku kriochirurgii problem zakażeń nie występuje lub może wystąpić niezmiernie rzadko. Dodatkowo czas gojenia się miejsca po wykonanym zabiegu kriodestrukcji jest stosunkowo krótki. Zalety te powodują, iż kriochirurgia znalazła szerokie zastosowanie w tzw. chirurgii jednego dnia (klinice jednego dnia), czyli w systemie leczenia chirurgicznego
obejmującego określone procedury lecznicze niewymagające hospitalizacji pacjenta.
Metody wykonywania zabiegów kriochirurgii
Zabiegi kriochirurgii wykonuje się na kilka sposobów:
- deep steak – zamrażanie za pomocą tamponów zanurzanych w ciekłym azocie. Metoda ta jest stosowana wyłącznie w leczeniu zmian łagodnych i płytkich. Niesie ona ze sobą największe spośród wszystkich metod ryzyko przeniesienia zakażenia, jeśli leczy się zmiany sączące i krwawiące. Działanie zapobiegawcze w tej metodzie ma stosowanie nowego wacika przy każdorazowym zanurzaniu w azocie. Polecane jest także napełnianie małych naczyń, osobnych dla każdego pacjenta, i niezlewanie niezużytego azotu do głównego zbiornika;
- spot freeze – metoda natryskowa, w której jako czynnik chłodniczy stosuje się ciekły azot lub podtlenek azotu. Ma ona zastosowanie w leczeniu ognisk o średnicy do 2 cm. Zaleca się natrysk z odległości 1 cm, bez przesuwania wylotu gazu umieszczonego nad środkiem zmiany chorobowej. Takie postępowanie pozwala na lepszą ocenę strefy mrożenia w porównaniu z metodą, w której dysza aparatu jest przemieszczana nad wykwitem według wzoru kratki lub rozszerzających się okręgów. Większe ogniska należy zatem leczyć tą metodą etapami, dzieląc je na segmenty o średnicy około 2 cm. Modyfikacje metody natryskowej służące ograniczeniu pola zamrażanej tkanki to: open spray method z zastosowaniem osłon w kształcie walców o różnej średnicy oraz closed spray method, w której osłona tworzy zamkniętą komorę. Obecnie w metodzie natryskowej z zastosowaniem podtlenku azotu stosuje się dodatkowe nasadki typu tamponowego, które ograniczają gwałtowny wypływ gazu, redukując ryzyko niekontrolowanego wymrożenia dużych obszarów i eksplozywnego rozwarstwienia tkanek;
- metoda kontaktowa, zwana aplikacyjną, przy zastosowaniu krioaplikatorów zamkniętych, wykorzystująca jako czynnik chłodniczy głównie podtlenek azotu, rzadziej ciekły azot i dwutlenek węgla. W zależności od zestawu końcówek metoda ta pozwala na leczenie zmian od punktowych do średnicy kilku centymetrów. Wykwity o dużej powierzchni można leczyć aplikatorami metodą nakładających się pól. Metoda kontaktowa zalecana jest w leczeniu zmian zlokalizowanych w trudno dostępnych miejscach. Umożliwia ścisłe ograniczenie pola zamrożenia do planowanego miejsca, zapewniając tym samym mniejsze ryzyko uszkodzenia tkanek otaczających. Czas zabiegu jest dłuższy niż w metodzie natryskowej. Uzyskaniu głębszej martwicy tą metodą sprzyja: nałożenie żelu na skórę w miejscu zabiegu, oziębienie końcówki dopiero po jej przyłożeniu na skórę, anemizacja otoczenia poprzez wywieranie ucisku na aplikator lub dodatek noradrenaliny do znieczulenia.
Efekty estetyczne zabiegów kriochirurgii
Operacja chirurgiczna dla pacjenta to często problem natury estetycznej – po leczeniu powstaje blizna. Kriochirurgia sprawia, że w jej następstwie powstają tzw. blizny kosmetyczne, czyli blizny elastyczne, bezkolagenowe. Blizna jest mało widoczna. Ma to istotne znaczenie np. w leczeniu zmian na skórze twarzy.
Aparatura stosowana w zabiegach kriochirurgii
Stosowanie kriochirurgii wiąże się z koniecznością wyposażenia gabinetu w nowoczesną aparaturę. Są to specjalnie skonstruowane aparaty i instrumenty (krioaplikatory), zwykle przenośne, jako medium chłodzące wykorzystujące ciekły azot oraz coraz częściej podtlenek azotu, wyposażone w szereg końcówek zabiegowych zarówno do działania kontaktowego, jak i natryskowego. Końcówki te pozwalają prowadzić destrukcję tkanki w sposób zapewniający zachowanie precyzji co do obszaru i głębokości zabiegu. Obszar tkanki przeznaczony do kriodestrukcji ma jedynie kontakt z chłodzoną końcówką roboczą krioaplikatora.
Polska jest liderem wśród firm oferujących aparaturę dedykowaną kriochirurgii. Aparatura dostarczana przez polskich producentów wyróżnia się na tle konkurencji i jest wysoko ceniona na całym świecie.
Bibliografia
1. M. Jakubiak, D. Wojnowska: Kriochirurgia i jej zastosowanie w dermatologii, Nowa Medycyna 1, 2003, Borgis.
2. A. Nowicki: Chirurgia jednego dnia, http://www.nowmed.zdrowemiasto.pl/
Źródło: http://kosmetologiaestetyczna.com/