Gabinety kosmetyczne , medycyny estetycznej i SPA to miejsca, do których udajemy się, by być piękniejsze, szczęśliwsze, bardziej zadbane. Zwykle tak dobieramy sobie salony urody i relaksu, by móc bezgranicznie ufać swoim kosmetyczkom, masażystom, pedicurzystom czy wizażystkom, ale czy oni rzeczywiście są godni naszego zaufania? Czy właściwie dbają o higienę w swoich gabinetach?
Korzystanie z takich dobrodziejstw jak gabinety kosmetyczne, medycyny estetycznej, salony fryzjerskie, SPA itp., staje się coraz częściej formą relaksu, gdzie pragniemy zapomnieć o stresach dnia codziennego. Czystość i higiena to najważniejsze kryteria jakie muszą spełniać takie miejsca. Są one terenem, na którym, ze względu na dużą rotację ludzi i wykonywanie różnorodnych zabiegów z naruszeniem ciągłości powłok skórnych, istnieje duże ryzyko zakażenia drobnoustrojami chorobotwórczymi. Na zakażenia narażeni są zarówno klienci, jak i personel. Drobnoustroje przenoszone mogą być drogą kontaktową(przez kontakt skóry z bielizną zabiegową, przez odzież, narzędzia, stosowane preparaty, zanieczyszczenia) oraz częściowo drogą kropelkową lub na cząstkach pyłu.
Potrzeba higieny jest niezbędnym i koniecznym elementem prawidłowej pracy w gabinetach i salonach piękności. Tylko odpowiednio dobrane artykuły jednorazowe i konsekwentnie realizowany program higieny gwarantuje bezpieczne wykonanie usługi i eliminuje ryzyko zakażenia, zarówno klientom poddanym zabiegom jak i osobie wykonującej zabieg. Wszystkie takie miejsca należy traktować jak typowy gabinet zabiegowy , w którym bardzo często wykonuje się zabiegi związane z naruszeniem ciągłości tkanek, a każdy klient może być tam potencjalnie zakaźny.
Bezpośredni kontakt zakażonej krwi nawet z niewielkim obszarem uszkodzonej skóry czy błony śluzowej osoby zdrowej może spowodować wniknięcie do organizmu i rozwój w nim żywego biologicznego czynnika chorobotwórczego. Do takich zakażeń należą zakażenia wirusem HIV lub jednym z wirusów zapalenia wątroby (HBV, HCV i inne). Wirus HBV jest znacznie bardziej niebezpieczny od wirusa HIV, a jego nosicieli jest 40 krotnie więcej. Do zakażenia tym wirusem wystarczy już 0,00004 ml zakażonej krwi (a dla wirusa HIV jest to 0,1 ml). Pamiętać jednak należy, że nie zawsze ryzyko takie bywa dostrzegalne oraz nie zawsze sam klient jest świadomy, iż może być nosicielem wirusa. Mikroorganizmy są niemożliwe do identyfikacji zmysłami człowieka gdyż na 1mm2 powierzchni skóry może znajdować się ok. 1000 komórek bakteryjnych. Dlatego w takim miejscu powinien obowiązywać szczególny reżim sanitarny.
Jednym z najważniejszych atutów gabinetów i salonów urody niewątpliwie jest wysoki standard świadczonych usług, profesjonalne podejście do klienta. Spełnianie powyższych standardów jednoznacznie kojarzy się z bezpieczeństwem pracy, z wysokim poziomem higieny, ze świadomą potrzebą utrzymania wysokiego standardu czystości mikrobiologicznej.
W zapobieganiu szerzeniu się drobnoustrojów chorobotwórczych ważne znaczenie mają procesy sterylizacji i dezynfekcji.
Sterylizacja (wyjaławianie) jest procesem, w wyniku którego niszczone są wszystkie drobnoustroje (bakterie, wirusy, grzyby) jak również ich formy wegetatywne (przetrwalnikowe) oraz zarodniki.
Dezynfekcja to proces polegający na zniszczeniu lub usunięciu form wegetatywnych drobnoustrojów do bezpiecznego dla człowieka poziomu.
Oba procesy wykorzystywane są w postępowaniu określanym jako aseptyka i antyseptyka.
Aseptyka to wszelkie działania, które mają nie dopuścić do zakażenia powstałych w różnych okolicznościach ran. Działania te dotyczą także materiałów opatrunkowych, oraz wszystkich innych, które mają kontakt z uszkodzoną skórą. Muszą one być jałowe (sterylne, czyli pozbawione wszelkich mikroorganizmów chorobotwórczych).
Antyseptyka – jej celem jest usunięcie i zniszczenie bakterii czy też innych mikroorganizmów z pola zabiegowego (skóry, ran, błon śluzowych), dzięki zastosowaniu różnych preparatów chemicznych niszczących struktury bakterii, uszkadzających ich metabolizm oraz likwidujących zarodniki.
W Polsce dopuszcza się stosowanie dowolnych, dopuszczonych do obrotu przez Państwowy Zakład Higieny preparatów dezynfekcyjnych, które dzielą się na:
- Środki do dezynfekcji powierzchni (brodziki do moczenia stóp, miseczki, podłogi, ściany, zlewy, blaty itd.). Są to zazwyczaj preparaty gotowanego użytku w sprayu. Dostępne są również chusteczki dezynfekcyjne alkoholowe lub bezalkoholowe. Wykorzystywane są zwykle do dezynfekcji powierzchni sprzętu. Małe powierzchnie, a szczególnie tzw. powierzchnie trudnodostępne najlepiej jest dezynfekować alkoholowym preparatem w aerozolu – zapewnia doskonałą penetrację i odparowuje bez śladu. Przy stosowaniu preparatów alkoholowych należy zwrócić jednak uwagę na dwa fakty: alkohole nie posiadają właściwości myjących i w związku z tym mogą być stosowane tylko na czyste, uprzednio umyte powierzchnie; niektóre tworzywa sztuczne (np. akryl, pleksi) są wrażliwe na działanie alkoholi i mogą pod ich wpływem ulec zniszczeniu.
- Środki do dezynfekcji rąk i skóry ( mydła odkażające, toniki, roztwory alkoholowe itp.). W tym celu przede wszystkim stosuje się alkoholowe środki dezynfekcyjne. Uwaga – takie preparaty – zgodnie z obecnym prawodawstwem powinny być zarejestrowane jako produkty lecznicze, procesem dezynfekcji skóry nie można nazwać czynności związanych z wykorzystaniem np. alkoholowych kosmetyków.
- Środki do dezynfekcji narzędzi (instrumentów) przez zanurzenie. Są to zwykle skoncentrowane preparaty, które rozcieńcza się z wodą. Bezpośrednio po użyciu narzędzia zanurza się całkowicie w roztworze. Dezynfekcję przeprowadza się w atestowanych, specjalnie do tego przeznaczonych, zamykanych (przykrywanych) wannach dezynfekcyjnych. Po upływie określonego czasu wyjmuje się narzędzia z roztworu i płucze pod bieżącą wodą, a następnie osusza. Taka dezynfekcja narzędzi (w wannach dezynfekcyjnych) nazywana jest dezynfekcją ręczną. Natomiast można dezynfekować narzędzia przy użyciu tych środków w tzw. myjce (wannie) ultradźwiękowej. Ultradźwięki docierają do trudnodostępnych miejsc, wytwarzając w cieczy myjącej fale ciśnieniowe, które odrywają zanieczyszczenia od podłoża. Mycie za pomocą ultradźwięków zapewnia szybkie i skuteczne czyszczenie takich urządzeń jak głowice diamentowe do mikrodermabrazji, skomplikowane narzędzia kosmetyczne. Po zakończeniu zabiegu, narzędzia należy włożyć do środka dezynfekcyjnego, zamknąć szczelnie, wpisać datę i dezynfekować w określonym przez producenta czasie. Warunkiem skutecznej dezynfekcji jest całkowite zanurzenie przedmiotów w roztworze. Przy doborze preparatu dezynfekcyjnego należy brać pod uwagę:
- zakres jego działania (powinien obejmować: bakterie, grzyby, wirusy),
- czas dezynfekcji,
- czy dany preparat nie niszczy dezynfekowanych tworzyw,
- czy został pozytywnie zaopiniowany przez Państwowy Zakład Higieny.
Należy pamiętać, że wiele środków dezynfekcyjnych, a szczególnie ich opary, nie są obojętne dla zdrowia pracownika i klienta.
Każdy środek dezynfekcyjny dopuszczony do obrotu musi posiadać: świadectwo rejestracji (w przypadku gdy jest to produkt leczniczy), potwierdzenie wpisu do rejestru wyrobów medycznych (jeżeli jest on wyrobem medycznym) lub pozwolenie na obrót produktem biobójczym (jeżeli jest to produkt biobójczy).
Najskuteczniejszą metodą zniszczenia wszystkich mikroorganizmów i ich przetrwalników jest sterylizacja za pomocą autoklawu parowego, gdzie z destylowanej wody powstaje para wodna osiągająca temperaturę do 134°C, co w odpowiednim czasie ( 3-30 minut) i właściwym ciśnieniu (1.1do 2.1 bara) gwarantuje pełną kontrolę procesu sterylizacyjnego oraz najwyższy poziom czystości mikrobiologicznej sterylizowanych przedmiotów. Czas sterylizacji zależy od rodzaju sterylizowanego materiału, stopnia jego zanieczyszczenia oraz jego budowy. Powszechnie stosowanym w gabinetach urządzeniem do sterylizacji jest sterylizator kulkowy. Służy do sterylizacji drobnych narzędzi metalowych w temperaturze 240°C. Taką temperaturę uzyskują szklane kulki, które wypełniają sterylizator, pomagają one również utrzymać narzędzia we właściwym położeniu. Czas sterylizacji przy temp. 240°C wynosi 60 sekund. W urządzeniach osiągających temperaturę niższą, czas ten się wydłuża. Jeśli będziemy wykonywać sterylizację, narzędzia należy zdezynfekować w wannie dezynfekcyjnej a następnie umyć w wodzie z dodatkiem detergentu, dokładnie spłukać pod bieżącą wodą, osuszyć i dopiero poddać sterylizacji. W przypadku wykonywania samej dezynfekcji narzędzia najpierw myjemy, a następnie wkładamy do roztworu środka dezynfekcyjnego.
Dezynfekcja nie zastępuje sterylizacji, ani odwrotnie. Są to dwa odmienne procesy. Gdy istotna jest wysoka czystość mikrobiologiczna - czyli brak niepożądanych drobnoustrojów - przeprowadzamy dezynfekcję. Gdy ważna jest całkowita jałowość - brak wszelkich mikroorganizmów i ich form przetrwalnikowych - przeprowadzamy dezynfekcję i następnie sterylizację.
Pracownicy gabinetów kosmetycznych powinni nosić odzież ochronną (fartuch), którą można dezynfekować i prać w temperaturze co najmniej 60°C.
We wszystkich gabinetach i salonach piękności należy bezwzględnie przestrzegać podanych niżej zasad:
- Przed i po wszystkich usługach pracownik musi umyć ręce mydłem, następnie środkiem dezynfekcyjnym i spłukać je pod bieżącą ciepłą wodą.
- Prawidłowo wyposażona umywalka powinna mieć w zasięgu ręki dozownik zawierający mydło w płynie i dozownik ze środkiem do dezynfekcji rąk oraz ręczniki jednorazowego użycia. Zaleca się, aby uruchamianie wody odbywało się bez konieczności dotknięcia dłonią, co ograniczy przenoszenie drobnoustrojów.
- Wszelkie zabiegi związane z naruszeniem ciągłości tkanek trzeba wykonywać w sterylnych rękawiczkach jednorazowego użycia i idealnie odkażonym sprzętem.
- Należy stosować sterylne i jednorazowe tampony, rękawice, waciki, ligninę, gaziki, serwety z gazy i po zabiegu traktować je zgodnie z przepisami o odpadach niebezpiecznych, jak niebezpieczne medyczne odpady.
- Narzędzia kosmetyczne po użyciu zawsze muszą być poddane właściwym zabiegom dezynfekcyjnym.
- Ostre przedmioty jednorazowego użycia należy umieścić w pojemniku odpornym na uszkodzenie i postąpić zgodnie z przepisami o odpadach niebezpiecznych.
- Klienci z widocznymi niezabezpieczonymi skaleczeniami powinni być obsługiwani z zachowaniem szczególnej ostrożności (w rękawiczkach jednorazowego użytku).
- W czasie zabiegów przy których może dojść do krwawienia oraz przy usuwaniu zanieczyszczeń z krwi trzeba zawsze używać rękawiczek jednorazowego użytku. Rękawiczki po użyciu należy traktować tak samo jak zużyte waciki i ligninę.
- Wszelkie skaleczenia, zadrapania czy pęknięcia skóry muszą zostać zabezpieczone plastrem opatrunkowym jeszcze przed przystąpieniem do pracy. Pracownicy gabinetów kosmetycznych powinni pamiętać, aby ich własne dłonie (a zwłaszcza paznokcie) były zadbane, ponieważ mogą być przyczyną zadrapań i skaleczeń.
- W przypadku zranienia w czasie pracy należy przerwać wykonywanie usługi, umyć dokładnie zranioną okolicę wodą i mydłem (przy braku wody można użyć płynów do mycia rąk na bazie alkoholu 70%). Jeżeli na skórze znajduje się krew, to niezależnie od tego czy skóra była skaleczona czy są na niej zmiany, otarcia itp. należy ją dobrze umyć wodą i mydłem oraz zdezynfekować. Przy większym zranieniu powinno się udać do lekarza. Takie postępowanie dotyczy kontaktu z krwią każdej osoby, nie tylko podejrzanej o zakażenie. Pracownicy z sączącymi się zmianami na rękach oraz skaleczeniami niedającymi się właściwie zabezpieczyć, nie mogą mieć kontaktu z klientami do czasu wyleczenia.
- Pomieszczenia gabinetowe powinny być utrzymane w nienagannej czystości . Wszelkie powierzchnie(blaty, szafki, podłogi itp.) należy czyścić z użyciem środków dezynfekujących.
- Dbając o bezpieczeństwo środowiska należy prowadzić aktywną gospodarkę odpadami. Segregować je i współpracować z firmami utylizującymi odpady typu medycznego.
Bezpieczeństwo i hiena to podstawa, dlatego pracownicy gabinetu powinni podnosić swoje kwalifikacje, uczestniczyć w sympozjach i szkoleniach poświęconych tym zagadnieniom. Stawiajmy na komfort i bezwzględne bezpieczeństwo klientów. Postępujmy tak by ich i nasze zdrowie nie ucierpiało. Właściwa higiena niech będzie priorytetem.
Red. Port.
