KOSMETYKI PEŁNE ZIÓŁ

Historia stosowania ziół w kosmetyce jest równie długa jak historia cywilizacji. Na przetworach roślinnych, przy niewielkim współudziale przetworów zwierzęcych i mineralnych, oparte były receptury kosmetyków aż po wiek XIX. Wraz z początkiem ery chemioterapii w medycynie, zaczęła się era powszechnego stosowania w produkcji kosmetyków związków chemicznych otrzymywanych w drodze syntezy. Przyczyny masowego stosowania w kosmetyce substancji syntetycznych były oczywiste. Zachęcało do tego ich wybiórcze działanie, duża skuteczność, możliwość łatwego wyjaśnienia działania, a przede wszystkim, niskie koszty produkcji. Stosowanie ziół w kosmetyce zaczęto uważać za przeżytek.

Zioła pomagają leczyć różne choroby skórne, a jednocześnie wspaniale pielęgnują urodę. Mogą wygładzać zmarszczki, rozjaśniać cerę, wzmacniać włosy i paznokcie. Nic więc dziwnego, że w dobrych, naturalnych kosmetykach są zioła.

Kremy, balsamy, szampony, a nawet tusze i cienie do malowania oczu - trudno dziś znaleźć kosmetyki, które nie zawierałyby ziół. Dzięki naturalnemu pochodzeniu wyciągi ziołowe są łatwo i dobrze przyswajane przez skórę, włosy i paznokcie.

Coraz częściej surowce roślinne stosowane są podczas zabiegów w gabinetach SPA. Powrót do naturalnych metod dbania o ciało wraca do mody. Wykonywane są zabiegi na twarz z użyciem ekokosmetyków, masaże na naturalnych olejkach z dodatkiem olejków eterycznych, specjalne kąpiele ciała w kapsułach SPA lub kąpiele dłoni i stóp np. w płatkach róż. Wiele firm kosmetycznych tworzy eko-linie kosmetyków aby zachęcić nas do powrotu do natury.

Składnikiem kosmetycznym numer jeden są bez wątpienia zawarte w ziołach związki flawonowe, czyli flawonoidy. Jest ich wiele i mają bardzo różnorodne właściwości. Stosowane są jako naturalny filtr przeciwsłoneczny, bo mają zdolność pochłaniania promieni UVA i UVB. Na skórę działają przeciwzapalnie i przeciwalergicznie, zwłaszcza w połączeniu z witaminą C, której działanie przedłużają. Zmniejszają przepuszczalność i kruchość naczyń krwionośnych, przywracają im elastyczność, zapobiegając tym samym ich rozszerzaniu oraz pękaniu, dlatego są ważnym składnikiem m.in. kosmetyków do cery naczynkowej. Przypisuje im się również dużą rolę w wyłapywaniu i usuwaniu wolnych rodników, co w rezultacie przedłuża młodość skóry.
Szczególne znaczenie w pielęgnacji skóry i włosów mają olejki eteryczne – przyśpieszają procesy regeneracyjne, a to oznacza, że wymiana starych komórek na nowe odbywa się w krótszym czasie.  W rezultacie skóra wygląda młodziej, a włosy są mocniejsze i bardziej sprężyste czyli uroda pozostaje bez szwanku.  Wszystkie olejki, chociaż w różnym stopniu, mają również właściwości odkażające, bakteriobójcze i przeciwzapalne. Poprawiają też ukrwienie skóry, dzięki czemu zyskuje ona piękny świeży koloryt. A ponadto silnie działają na zmysł zapachu i odpowiednio dobrane mogą pobudzać, uspokajać, poprawiać humor – są więc wykorzystywane m.in. w przemyśle perfumeryjnym.

Wysoko cenione w kosmetyce są garbniki. Mają silne właściwości ściągające – łączą się z substancjami białkowymi, tworząc warstwę ochronną na skórze. Działają przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, obkurczają naczynia oraz hamują drobne krwawienia i przenikanie toksyn w głąb tkanek. Zmniejszają również obrzęki. Doskonale sprawdzają się w kosmetykach stosowanych m.in. przy nadmiernej potliwości czy skórze trądzikowej.

Bardzo wiele kosmetyków zawiera saponiny. Jest to duża grupa związków o różnorodnych właściwościach – hamują procesy zapalne, działają przeciwobrzękowo, poprawiają ukrwienie tkanek, a w rezultacie ich dotlenienie i koloryt skóry. Ale przede wszystkim obniżają napięcie powierzchniowe wody, tworząc pieniące się wodne roztwory, zwiększają przepuszczalność błon komórkowych, ułatwiają wnikanie substancji odżywczych do skóry. Saponiny są składnikiem nie tylko mydła, ale także płynów do mycia twarzy, preparatów do demakijażu, toników czy żeli pod prysznic.

Bezcennym dla zachowania urody odkryciem stały się fitohormony – złożone substancje o działaniu przypominającym działanie kobiecych hormonów płciowych. Pełnią one rolę zmiataczy wolnych rodników, opóźniają procesy starzenia się skóry, stymulują regenerację naskórka i produkcję kwasu hialuronowego zapewniającego odpowiednie nawilżenie skóry. Działają łagodząco i przeciwzapalnie. Pod ich wpływem poszerzają się naczynia krwionośne, a skóra staje się lepiej ukrwiona i odżywiona. Dlatego fitohormony doskonale sprawdzają się w kosmetykach do pielęgnacji skóry dojrzałej, o obniżonej elastyczności i ze skłonnością do przesuszania naskórka.

Najbardziej znanym i cenionym ziołem w kosmetyce był i jest RUMIANEK. Jego suszone koszyczki kwiatowe zawierają chamazułen, kwas salicylowy i związki kumarowe. Mają one działanie przeciwzapalne i ściągające. Dzięki temu rumianek wchodzi w skład wielu maseczek ziołowych, naparów i preparatów dla dzieci oraz środków do pielęgnacji włosów. W kosmetyce rumianek zalecany jest jako środek łagodzący stany zapalne skóry oraz podrażnienia. Zwany niegdyś „zielem piękności" znakomicie nadaje się do mycia twarzy, zwłaszcza przy cerze przetłuszczonej, łojotokowej lub zaczerwienionej. Równie popularne w kosmetyce są BRATEK POLNY. Napar z bratków ma działanie wybitnie kosmetyczne przy  łojotoku i wypryskach, a także wybiela cerę. Trudno obyć się przy pielęgnacji włosów bez LIPY, a właściwie jej kwiatów. Zawierają, bowiem glikozydy, garbniki i śluz oraz olejek eteryczny. Wpływa ona hamująco na wypadanie włosów. Podobnie jak inne zioła lipa używana jest do produkcji maseczek ziołowych. Stosuje się ją do kąpieli, jako napar i składnik kremów do cery wrażliwej, podrażnionej i łatwo pierzchnącej. Takie samo zastosowanie znalazł w kosmetyce ŁOPIAN. Przeciwdziała on nie tylko wypadaniu włosów, ale i łupieżowi. Napar łopianowy reguluje przemianę materii, a zewnętrznie stosuje się go do przemywania ropnych krostek na twarzy. Odwar z korzeni oraz świeży sok używano przy owrzodzeniach i egzemach. Ma działanie ściągające, dezynfekujące. Stosowny w kosmetykach do włosów przetłuszczających się. Tuż za łopianem plasuje się POKRZYWA. Ma ona bardzo szerokie zastosowanie leczniczo – kosmetyczne. Wzmacnia włosy i leczy łojotok skórny. Przy kłopotach z łupieżem zalecany jest także SKRZYP. Najcenniejszą jednak jego zaletą jest to, że działa jako znakomity środek usuwający „piasek” z oczu i zmęczenie po długim czytaniu czy pisaniu. SZAŁWIA jest równie popularna jak rumianek albowiem także wzmacnia włosy. Działa antyseptycznie i ściągająco, hamuje wypadanie włosów , zapobiega łupieżowi i poceniu się rąk. DZIURAWIEC  ma właściwości ściągające, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Pomaga w kuracji wątroby i reguluje przemianę materii, co jak już zapewne wiemy decyduje o zdrowej cerze. Poza tym odświeża, uspokaja, relaksuje. GLISTNIK JASKÓŁCZE ZIELE działa kojąco, bakteriostatycznie i cytostatycznie. Likwiduje kurzajki i brodawki na rękach. Uwaga!  jest to ziele trujące. Podobnie do rumianku działa KRWAWNIK, a więc kojąco i przeciwzapalnie. Szczególnie zalecany do sporządzania maseczek przy rozszerzonych porach. ŻYWOKOST skuteczny bywa przy wysypkach skórnych i trudno golących się ropniach trądzikowych. Znany zarówno w lecznictwie jak i w kosmetyce jest BEZ CZARNY-  jego działanie można określić jako „oczyszczające krew", czyli poprawiające przemianę materii. Przy cerze skłonnej do wyprysków można stosować go do okładów kosmetycznych. Zmniejsza przepuszczalność i kruchość naczyń krwionośnych. Wchodzi w skład maseczek ziołowych do cery tłustej, trądzikowej, łojotokowej. Napar z kwiatów i odwar z owoców pije się przy łuszczycy.  KORA DĘBOWA zawiera garbniki rozpuszczalne w wodzie, ma właściwości ściągające i przeciwzapalne. Odwary z kory dębowej stosuje się do kąpieli, przy nadmiernym poceniu nóg, odmrożeniach. Używana jest do kąpieli ziołowych, produkcji wód toaletowych, maseczek i maści leczniczych. Właściwości przeciwzapalne i odkażające posiada ziele MACIERZANKI i TYMIANKU. Oba zioła znalazły zastosowanie w mieszankach odświeżających, które są podstawą kąpieli zdrowotnych. Tymianek jako specyfik kosmetyczny jest bardzo popularny we Francji. Używa się go do wzmacniania włosów.  „Na urodę" sok z BRZOZY. Wybiela lico i zapobiega piegom. Przy przetłuszczających się włosach przecieramy nim skórę głowy.  ALOES  ma działanie antyseptyczne, powoduje przekrwienie skóry. Stosowany w maskach ziołowych., a także przy owrzodzeniach. CHMIEL -  kwiat oraz szyszki mają działanie ściągające i bakteriostatyczne. Zawiera fitoestrogeny. Wyciąg z chmielu wchodzi w skład kremów regeneracyjnych, maseczek, szamponów do włosów. LIŚĆ ORZECHA WŁOSKIEGO ma właściwości ściągające i antyseptyczne. Stosuje się w stanach zapalnych skóry i błon śluzowych. Sok z liści barwi włosy na kasztanowo. Jako składnik balsamów do ciała nadaje skórze brązowawy, opalony odcień. LAWENDA  ze względu na zapach i działanie odkażające stosowana jest do aromatycznych kąpieli, szeroko wykorzystywana w przemyśle perfumeryjnym. KORA KASZTANOWCA  działa przeciwzapalnie, zwiększa odporność naczyń włosowatych. Stosowana w maseczkach ziołowych i kremach dla cery naczynkowej. Używana również w leczeniu żylaków. KŁĄCZE TATARAKU stosowane przy łupieżu i wypadaniu włosów. Używane także w maseczkach ziołowych. Olejek z kłącza tataraku jest składnikiem kompozycji zapachowych. FIOŁEK TRÓJBARWNY działa na przemianę materii, dlatego ma zastosowanie w leczeniu trądziku młodzieńczego. Stosowany również do okładów i masek przy oczyszczaniu skóry, zwłaszcza przy cerze problematycznej. DZIKA RÓŻA jest bezcenna dla naszej urody. Jej owoce są szczególnie bogate w witaminy. Wyciąg ma działanie ściągające i wybielające, stosowany w różnych preparatach do pielęgnacji skóry. ARNIKA  wzmacnia i uelastycznia ściany naczyń włosowatych, zapobiega ich pękaniu czyli powstawaniu tzw. pajączków. Ma działanie przeciwzapalne i przyspiesza gojenie się ran. ROZMARYN łagodzi zmiany skórne wywołane przez bakterie, stymuluje cebulki włosowe. KWIAT NAGIETKA ma działanie regenerujące i gojące, działa także przeciwzapalnie i bakteriobójczo. Dzięki zewnętrznemu stosowaniu zmniejsza on kruchość naczyń krwionośnych a także przyspiesza bliznowacenie uszkodzonej skóry. KORZEŃ PRAWOŚLAZU działa zmiękczająco i łagodząco na skórę. Wywar z liści lub sok z korzeni ma dobroczynny wpływ na suchą skórę rąk, suche włosy, łagodzi oparzenia słoneczne. Prawoślaz znajduje zastosowanie w maseczkach, a także jako kompres na oczy oraz do okładów na miejsca zapalne. Mocny odwar z MIĘTY leczy popękaną skórę dłoni, rozjaśnia cerę. Mięta jest środkiem pobudzającym ściąganie skóry. MIŁORZĄB JAPOŃSKI stosowany zewnętrznie pobudza i poprawia krążenie, zmniejsz kruchość naczyń krwionośnych oraz uelastycznia je. OWIES ZWYCZAJNY  ze względu na siłę działania i wszechstronność, uważany jest w kosmetyce za odpowiednik żeń-szenia. Wyciąg ze świeżego ziela owsa zawiera saponiny, flawonoidy, sole mineralne z dużą ilością krzemionki. Wykazuje głównie działanie kojące. Jest składnikiem kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji starzejącej się skóry. W kosmetyce wyciągi z JEŻÓWKI PURPUROWEJ pomagają skórze w wypełnieniu jej funkcji obronnej, dzięki wzmacnianiu czynników naturalnej odporności skóry. Sok z jeżówki purpurowej, otrzymany po uprzedniej stabilizacji surowca, znajduje zastosowanie jako składnik kremów, balsamów i toników.

Pamiętajmy, że nie dla każdej z nas produkty naturalne są wskazane. Nie poleca się ich dla cer wrażliwych i nadreaktywnych gdyż stężenie składników aktywnych  jest w nich większe i mogą wywołać podrażnienia. Każdą kurację ziołową należy przeprowadzać z głową i nie nadużywać stosowania ziół gdyż mogą przynieść odwrotne efekty. Jeśli pojawi się odczyn alergiczny- zaczerwienienie, swędzenie, pieczenie, wysypka, krostki, grudki czy łuszczenie natychmiast przerwijmy stosowanie danego zioła i skonsultujmy się z kosmetyczką lub dermatologiem. Stosujmy zioła przeznaczone do naszego rodzaju cery.

Zaopatrujmy się w zioła z wiadomych źródeł.  Zioła powinny pochodzić z terenów ekologicznie czystych. Termin ich zbiorów powinien wypadać w czasie najwyższego tworzenia substancji czynnych (występuje on różnie u roślin). Z ziół wydobywamy substancje aktywne w postaci niezmienionej. Zioła nie powinny zawierać skażeń chemicznych np. metali ciężkich, pestycydów ani skażeń mikrobiologicznych.  Zioła możemy suszyć na kaloryferze pojedynczo lub w całych pęczkach, następnie powinny być zapakowane w szczelne i ciemne pojemniki. Nie powinny być przechowywane dłużej niż 12 miesięcy.

Red. Port.