Eko kosmetyk z certyfikatem

Badania dowodzą, że efekt stosowania kosmetyków o naturalnym pochodzeniu utrzymuje się dłużej niż kosmetyków konwencjonalnych, ponieważ skóra otrzymuje składniki naturalne, wspierając jej naturalny system ochronny i naturalne procesy naprawcze. Dodatkowym ich walorem są często ekologiczne opakowania. Istotny dla wielu konsumentów jest fakt, iż kosmetyki ekologiczne a także surowce użyte w formulacjach nie są testowane na zwierzętach. Szacuje się, że co 6 sekund w laboratoriach na całym świecie ginie jedno zwierzę. Większość kosmetyków jest wegańska, co oznacza, że w składzie nie znajdziemy ani jednego surowca pochodzenia zwierzęcego. Produkty są przyjazne środowisku, glebie i człowiekowi.

Konsumentami produktów naturalnych i ekologicznych są najczęściej osoby świadome wpływu dodatków chemicznych na zdrowie, dbające o swoja skórę w sposób biologicznie naturalny, stosunkowo zamożne i ukierunkowane na wysoką jakość kupowanych kosmetyków. Odbiorcą kosmetyków naturalnych są też osoby nastawione proekologicznie, preferujący zdrowy i zrównoważony styl życia (tzw. konsumenci LOHAS – akronim od angielskiego zwrotu: Lifestyle of Health and Sustainability).

Eko-kosmetyki to najdynamiczniej rozwijająca się branża produktów eko. Według szacunków Organic Monitor ok. 3% sprzedawanych w Europie kosmetyków stanowią obecnie produkty naturalne i organiczne. Segment osiągnął na Starym Kontynencie w 2010 r. wartość 2 mld euro, po 13% wzroście z poziomu 1,7 mld euro w latach 2009–2010, czyli o 27% więcej niż w roku 2008. Do najbardziej dynamicznie rozwijających się rynków kosmetyków naturalnych i organicznych w Europie należą rynek francuski i niemiecki. W Niemczech ok. 4–5% wszystkich sprzedawanych kosmetyków (według różnych danych Organic Monitor oraz German Cosmetic, Toiletry, Perfumery and Detergent Association) stanowią kosmetyki naturalne i organiczne. Podobnie wygląda sytuacja w Austrii i Szwajcarii. Analitycy szacują, dla rynku naturalnych kosmetyków pielęgnacyjnych w Europie  wzrost do poziomu 6 mld euro w 2015 r. Jednak proces zmiany podejścia konsumentów do ekokosmetyków wymaga czasu. Zmiana na korzyść udziału kosmetyków naturalnych w rynku ma – według analiz – osiągnąć ok. 10%.
Odzwierciedleniem naszych potrzeb jest rosnące zainteresowanie surowcami naturalnymi, sposobem ich wytwarzania i certyfikacją.

Czym jest kosmetyk naturalny?

Kosmetyki naturalne mogą nosić różne nazwy: ekologiczne, organiczne, biologiczne. Jak jednak rozróżnić produkt naturalny od bliskiego naturze jedynie po zapachu i przekonywującej kampanii reklamowej? Producenci korzystając z popularności nurtu EKO, często nadużywają tych określeń. Wiele kosmetyków z naturalnością ma jednak niewiele wspólnego. Produkty te zawierają bowiem jedynie śladowe ilości wyciągów roślinnych, a zdecydowanie więcej syntetycznych składników, środków zapachowych i konserwujących. Mimo tego producenci deklarują na opakowaniach, że są to kosmetyki naturalne, wprowadzając w błąd konsumenta.

Idea stworzenia preparatów opartych na czysto naturalnych składnikach zrodziła się w 1996 roku. Wtedy to powołano do życia stowarzyszenie, które ujednoliciło sformułowanie dotyczące wyrobów naturalnych. Została opracowana definicja kosmetyku naturalnego:

„Kosmetyk naturalny to produkt, który ma upiększać i pielęgnować za pomocą substancji naturalnych, przyjazny dla skóry i środowiska sprzyjający zdrowiu, wspierający samoregulację organizmu i wspomagający przez długi czas utrzymywanie naturalnej urody i harmonijny rozwój ciała i ducha”  (ESCOP) wytyczne Komitetu Ekspertów Produktów Kosmetycznych przy Komitecie Zdrowia Publicznego Rady Europy.

Od kilku jednak lat na światowych rynkach kosmetycznych dynamicznie rozwija się nurt „kontrolowanych kosmetyków naturalnych” określanych mianem ORGANIC. Produkty oznaczone napisem „kontrolowany kosmetyk naturalny” zawierają w swoim składzie tylko naturalne surowce: roślinne oleje, tłuszcze i woski, wyciągi z ziół i nektaru kwiatów, olejki eteryczne pochodzące z kontrolowanych upraw biologicznych lub zbierane z dziko rosnących roślin. Obok staranności w wyborze i doborze komponentów dużą rolę odgrywa tolerancja ekologiczna związana z każdym z produktów, a więc przyjazny dla środowiska i zasobów przyrodniczych proces produkcji a także proces rozpadu. Ważne jest też oszczędne stosowanie opakowań i poddawanie ich recyklingowi.

W rozpoznaniu kosmetyków naturalnych i organicznych od naśladujących je pomagają instytucje certyfikujące. W Europie działa kilka niezależnych organizacji certyfikujących kosmetyki. Kontrolują je pod względem naturalności, bezpieczeństwa i oddziaływania oraz weryfikujące pochodzenie zawartych w nich komponentów, ich ilość i jakość. Są to :

ECOCERT (Francja) – zaaprobowana w ponad 100 krajach na świecie organizacja kontroli i akredytacji produktów organicznych i ekologicznych.

BDIH (Niemcy) – Federalny Związek Niemieckiego Przemysłu i Firm Handlowych (Bundesverband Deutscher Industrie und Handelsunternehmen) zajmujących się lekami, żywnością naturalną, dodatkami spożywczymi i pielęgnacją ciała.

SOIL ASSOCIATION (Wielka Brytania) – wiodąca angielska organizacja certyfikująca ekologiczną żywność i rolnictwo. Od 2002 roku certyfikuje również kosmetyki.

AIAB (Włochy) – Włoskie Stowarzyszenie Rolnictwa Ekologicznego (Associazione Italiana per l'Agricoltura Biologica).

Przed producentami kosmetyków naturalnych stawiane są ciągle nowe zadania. Na rynku pojawia się coraz więcej kosmetyków prawdziwie naturalnych, dlatego równie ważna jest ich naturalność jak też ich jakość. Nie wystarcza już sama zasada recepturowania takiego kosmetyku, coraz większe znaczenie mają jego własności np. efektywność zawartych substancji aktywnych, konsystencja i wchłanianie.

Europa zharmonizowała standardy dotyczące produkcji ekologicznych kosmetyków, zgodnie z wytycznymi COSMOS (Cosmetics Organic and Natural Standard). W skład The European Cosmetics Organic Standards Working Group wchodzą: BIOFORUM, COSMEBIO, ECOCERT, BDIH, ICEA oraz SOIL ASSOCIATION.

Zasady działania tej grupy są następujące:

• promowanie wykorzystania produktów pochodzących z rolnictwa ekologicznego,
• wykorzystanie zasobów naturalnych w sposób odpowiedzialny, z poszanowaniem środowiska naturalnego,
• proces przetwarzania i produkcji jest przyjazny dla środowiska naturalnego,
• integracja i rozwój pojęcia „Zielona Chemia”,
• certyfikowanie kosmetyków naturalnych zgodnie ze standardami Cosmos (brak własnego logo na dzień dzisiejszy).

Europejskie organizacje certyfikujące kosmetyki ekologiczne pracują nad ustanowieniem jednolitych standardów dla tych wyrobów. Umożliwi to m.in.:

• Stworzenie podstawy do wprowadzenia oficjalnych regulacji prawnych (dyrektywa, norma itp.),
• Ograniczenie nadużyć w stosowaniu terminów „naturalny”, „ekologiczny” itp.,
• Wzrost świadomości konsumentów na temat kosmetyków ekologicznych = wzrost sprzedaży).

Równocześnie powstają inne inicjatywy np. powołana przez producentów niemieckich marek: Weleda, Dr Hauschka, Logona, Lavera, Primavera i Santa Verde - NaTrue. Nowy europejski znak dla kosmetyków naturalnych i organicznych (Europejskie Ugrupowanie Interesów Producentów Kosmetyków Naturalnych i Organicznych NaTrue).

Produkcja certyfikowanych kosmetyków naturalnych

Produkcja kosmetyków naturalnych wiąże się z wieloma obostrzeniami i dodatkowymi kosztami. Muszą one spełniać ściśle określone, surowe normy. Wyciągi roślinne, stosowane w recepturach muszą pochodzić z nadzorowanych plantacji. Analizy są przeprowadzane  nie tylko na samych roślinach. Kontrole rozpoczynają się już na etapie przygotowania gleby. Zanim zostanie założona plantacja ekologiczna przez okres 3 kolejnych lat sprawdzany jest skład chemiczny gleby, na której rośliny będą rosły. Oprócz ziemi badana jest pod kątem stopnia i rodzaju zanieczyszczeń również woda deszczowa i ta, którą używa się do podlewania upraw. Niedozwolone jest stosowanie konwencjonalnych środków ochrony roślin i nawozów. Dopuszcza się używanie wyłącznie takich, które znajdują się na specjalnych listach dozwolonych i certyfikowanych środków. Prawdziwym wyzwaniem dla przemysłu produkującego składniki do produkcji certyfikowanych kosmetyków jest poszukiwanie wciąż nowych, lepszych składników, zwiększenie dostępności i ich funkcjonalności oraz zwiększenie efektywności ekstraktów roślinnych.

Wymagania jakie musi spełnić producent, aby uzyskać certyfikat na przykładzie certyfikacji wg standardów ECOCERT:

• KOSMETYK NATURALNY zawiera minimum 5% składników certyfikowanych pochodzenia organicznego w całej recepturze, co powinno stanowić 50% składników pochodzenia roślinnego
• KOSMETYK NATURALNY & ORGANICZNY zawiera minimum 10% składników certyfikowanych pochodzenia organicznego co powinno stanowić 95% składników pochodzenia roślinnego

W obu kosmetykach 95% składników powinno być pochodzenia naturalnego

Ważne definicje:

• surowiec naturalny – surowiec roślinny, mineralny , pozyskiwany bezpośrednio z produkcji rolniczej, zbiorów lub upraw monitorowanych, niemodyfikowany lub modyfikowany metodami fizycznymi, posiadający certyfikat aktualny organiczności, odpowiadającymi jakościowym kryteriom zdefiniowanym w Standardach,
• surowiec pochodzenia naturalnego – surowiec pochodzący ze źródeł naturalnych: roślinny, mineralny,  przetworzony  za pomocą dozwolonych procesów chemicznych wymienionych w standardach i spełniające jakościowe kryteria zdefiniowane w tych standardach
• surowce ze znakiem Sprawiedliwego Handlu („Fairtrade”) - zasada ta, dotycząca głównie wspomagania lokalnych społeczności z różnych stron świata, pośrednio przyczynia się też do zainteresowania oryginalnymi surowcami i produktami naturalnymi

Lista substancji niedozwolonych do stosowania w produkcji kosmetyków naturalnych

• Olej mineralny, parafinowy i inne pochodne ropy naftowej (również glikole),
• Silikony,
• Substancje etoksylowane –PEG,
• Barwniki syntetyczne,
• Aromaty syntetyczne oraz syntetyczne kompozycje zapachowe,
• Poliakrylany (karbomery),
• Czwartorzędowe zasady amoniowe,
• Syntetyczne pochodne kwasów lub alkoholi tłuszczowych,
• Konserwanty nieidentyczne z naturalnymi (np. parabeny, fenoksyetanol),
• Surowce pozyskane z martwych zwierząt (np. tłuszcze, proteiny, żywe  komórki).

Dodatkowo zabrania się stosowania jakiejkolwiek substancji testowanej na zwierzętach lub   konserwowanej drogą napromieniowania.

Na opakowaniu certyfikowanego kosmetyku  muszą znaleźć się:

• oznaczenie przyznanej kategorii kosmetyku: naturalny, organiczny,
• znak jednostki certyfikującej,
• informacja dotycząca procentowej zawartości składników pochodzenia naturalnego i  certyfikowanych składników ekologicznych.

Zaleca się również umieszenie na etykiecie deklaracji o niestosowaniu materiałów etoksylowanych, parabenów oraz o nieprzeprowadzaniu testów na zwierzętach. Producent musi posiadać licencję na produkcję certyfikowanych kosmetyków naturalnych i organicznych (licencja jest ważna przez 1 rok i przyznawana po przeprowadzonym audycie przez jednostkę certyfikującą ECOCERT).

Znak jakości „kontrolowany kosmetyk naturalny i organiczny” oznacza, że każdy z kosmetyków spełnia najwyższe kryteria jakości i jest produkowany zgodnie z wymaganiami francuskiej instytucji certyfikującej ECOCERT. Do grona 100 firm na świecie posiadających licencję Ecocert  należy polska firma Laboratorium Kosmetyczne AVA.

Bożenna Mirkowska, technolog, kosmetolog Laboratorium Kosmetyczne AVA