Zabiegi z zakresu medycyny estetycznej i kosmetologii różnią się zarówno od typowych usług kosmetycznych, jak i standardowych zabiegów medycznych tera- peutycznych. Pociąga to za sobą wątpliwości co do rodzaju i formy umowy, jaką wykonujący zabieg powinien zawrzeć z klientem. W artykule przedstawiono najbardziej istotne kwestie prawne doty- czące umów o wykonanie zabiegu z zakresu medycyny estetycznej (nieterapeutycznej) i kosmetologii.
Ustawodawca nie uregulował umowy o wykonanie zabiegu medycyny estetycznej jako umowy nazwanej. Medycyna estetyczna nie jest specjalizacją lekarską, są nią natomiast dermatologia oraz chirurgia plastyczna. Wśród ofert gabinetów i klinik zajmujących się zabiegami nastawionymi na poprawienie wyglądu klienta wyróżnić można zabiegi medyczne oraz zabiegi kosmetologiczne. Przedsta- wienie precyzyjnego rozgraniczenia pomiędzy zabiegami medycznymi nieterapeutycznymi a zabiegami kosmetycznymi, a także określenie, które z zabiegów mogą być wyko- nywane przez kosmetologa, a które wyłącznie przez lekarza, nie jest przedmiotem niniejszego artykułu. Na potrzeby poniższych rozwa- żań przyjęto, że zabiegu dokonuje uprawniony do tego podmiot.
Kolejnym kluczowym zagadnieniem jest rozstrzygnięcie, jakiego rodzaju umową jest umowa o wykonanie zabiegu medycyny estetycznej - o dzieło czy umową zlecenia. Cechą charakterystycz- ną umowy o dzieło jest zobowiązanie się przez przyjmującego zamówienie do wykonania dane- go dzieła o określonych cechach, czyli do osiągnięcia wcześniej ustalonego rezultatu. W przy- padku umowy zlecenia i umów o świadczenie usług przyjmują- cy zlecenie zobowiązuje się do działania z należytą staranno- ścią. Rozróżnienie to jest istotne, ponieważ przekłada się na ocenę tego, jakie czynniki decydują o prawidłowym wykonaniu umo- wy. O wyborze rodzaju umowy powinien decydować przedmiot umowy. Podmiot świadczący usługi medycyny estetycznej powinien zatem w pierwszej ko- lejności rozważyć, czy zobowią- zuje się wobec klienta do wykonania zabiegu, który przyniesie konkretny efekt, i do uzyskania takiego efektu, czy też do podję- cia należycie wszelkich działań w celu osiągnięcia danego celu, ale nie gwarantuje konkretnego, mierzalnego efektu. Wykonanie tatuażu, makijażu permanentne- go, usunięcie znamion można za- kwalifikować jako zobowiązania osiągnięcia rezultatu i zawrzeć w związku z tym z klientem umowę o dzieło. Natomiast w przypadku zabiegów anti-aging, wyszczuplających, na- wilżających wskazanie rezultatu, jaki ma zostać osiągnięty, jest niezmiernie trudne, i z tego powodu umowy o wyko- nanie tego typu zabiegów powinny być kwalifikowane jako umowy o świadczenie usług, zobowiązujące wykonującego zabieg do należytej staranności.
Umowy o dzieło
Kodeks cywilny nie wymaga dla zawarcia umowy o dzieło szczególnej formy, zatem może być ona zawarta także ustnie. Stronami umowy o dzieło są: przyjmujący zamówienie i zamawiający. Podstawowym obowiązkiem przyjmującego zamówienie jest wykonanie dzieła w sposób prawidłowy i w oznaczonym terminie. Obowiązkiem zamawiającego jest uiszczenie wynagrodzenia należnego przyjmującemu zamówienie. Dzieło objęte umową powinno zostać precyzyjnie opisane, tak aby opis nie pozostawiał wątpliwości co do kształtu zamó- wienia. Wynagrodzenie może być określone na dwa sposoby: ryczałtowo bądź kosztorysowo. Rozliczenie ryczałtowe pole- ga na określeniu z góry danej kwoty. W konsekwencji jedynie w specyficznych przypadkach wykonawca będzie mógł żądać podwyższenia wynagrodzenia. Wynagrodzenie kosztorysowe polega zaś na ustaleniu ceny ostatecznej po zakończeniu dzie- ła na podstawie wcześniej określonych cen jednostkowych np. za godzinę pracy, daną ilość kosmetyku czy preparatu. Wyna- grodzenie kosztorysowe dotyczy dzieł o bardziej złożonej kal- kulacji kosztów, która przyjmuje formalną postać kosztorysu. Biorąc pod uwagę zabiegi medyczne, wydaje się, że najczęst- szym sposobem rozliczenia będzie jednak rozliczenie ryczał- towe, ponieważ koszty zabiegu mogą być określone z góry.
Do obowiązków zamawiającego należy obowiązek współdziałania z wykonawcą, aby dzieło w ogóle mogło powstać. Takim współdziałaniem może być np. odbywanie wizyt w określonych odstępach czasu w przypadku zabiegów wymagających całego cyklu wizyt. Jeżeli zamawiający mimo wezwania i wyznaczenia terminu odmawia takiego współdziałania, przyjmujący zamówienie może odstąpić od umowy.
Za wady dzieła odpowiada przyjmujący zamówienie, według zasad określonych w przepisach o rękojmi przy sprzedaży. Należy mieć na uwadze, że niektórych wad nie da się usunąć. Jeżeli wady dzieła są istotne, a nie zostały usunięte, zamawiający może od umowy odstąpić. Za istotne uważa się te wady, które sprzeciwiają się wyraźnej umowie, pozostałe uważa się za wady nieistotne. Jeżeli dzieło wykazuje inne, nieistotne wady, zamawiający może domagać się obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku.
Stosunek prawny stron kończy się z chwilą odebrania dzieła bez zastrzeżeń przez zamawiającego. Poza tym za- mawiający może w każdej chwili, aż do ukończenia dzieła, odstąpić od umowy za zapłatą umówionego wynagrodzenia.
Umowy o świadczenie usług
Do umów o świadczenie usług stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia. Przedmiotem umowy zlecenia jest dokonanie określonej czynności prawnej przez zlecenio- biorcę dla dającego zlecenie. Umowę zlecenia zalicza się przy tym do zobowiązań starannego działania. Definicja zakłada dążenie do osiągnięcia określonego celu, dołożenia wszel- kich starań w tym kierunku przy zachowaniu należytej dokładności, a przy ich zachowaniu zleceniobiorca nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania. Dlatego nie sam wynik, lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku są elementem wyróżniającym umowy zlecenia, a co za tym idzie - również świadczenia usług od umowy o dzieło.
Należytą staranność zleceniobiorcy należy oceniać przez pryzmat art. 355 Kodeksu cywilnego. Przyjmują- cy zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy wynika to z umowy lub ze zwyczaju, albo gdy jest do tego zmuszony szczególnymi oko- licznościami, zawiadamiając o tym dającego zlecenie.
Dający zlecenie ma obowiązek uiszczenia wynagrodzenia, przy czym w przypadku braku odmiennego uregulo- wania należy się ono przyjmującemu zlecenie dopiero po wykonaniu zlecenia.
Każda ze stron może ten stosunek wypowiedzieć w do- wolnym czasie ze skutkiem natychmiastowym.
Obszary wspólne dla umów
Warto do umowy załączyć zgodę klienta na zabieg, ankietę zdrowia i oświadczenia klienta, zawierające dane o wy- konywanych ostatnio zabiegach, informacje o alergiach, chorobach, w razie potrzeby o stale przyjmowanych lekach, a także informacje dla klienta o sposobie zachowania po zabiegu (np. unikanie opalania, stosowanie kremów lub maści) oraz o ryzyku powikłań. Dokumenty te nie muszą stanowić części umowy, ale wykonujący zabieg powinien przeprowadzić wywiad z klientem pod kątem przeciwwskazań do jego wykonania oraz poinformować klienta o sposobie zachowania po zabiegu i o możliwych skutkach ubocznych. W razie sporu z klientem co do za- kresu udzielonej informacji lub wyrażenia ważnej zgody na zabieg, przedstawienie oświadczenia klienta, iż został właściwie poinformowany, może stanowić istotny atut. Warto także zadbać o profesjonalny formularz, dostoso- wany zakresem informacji do wykonywanych zabiegów.
Umowę powinien zawierać przedsiębiorca prowadzą- cy daną klinikę czy salon. Jeżeli umowy w imieniu wła- ściciela zawiera inna osoba, powinna ona zostać do tego upoważniona. Osoby prawne (spółki) zawierają umowy poprzez swoje organy lub upoważnionych wspólników.
Źródło:
Kosmetologia Estetyczna / 3 / 2013 / vol. 2
