Irytująca, bolesna, ze skłonnością do nawrotów. Mowa o afcie, czyli niewielkiej zmianie na błonie śluzowej jamy ustnej, którą wielu z nas miało chociaż raz w życiu.
Afta – skąd się bierze?
Afty mogą być obrzmiałe i bolesne, utrudniać jedzenie oraz mowę. Zazwyczaj objawy zaczynają się od lekkiego, punktowego pieczenia lub mrowienia, które zapoczątkowuje stan zapalny. Czym są?
- Afta to niewielkie owrzodzenie owalnego kształtu, które posiada nadżerkę o białym zabarwieniu z czerwonym zapalnym obrzeżem. Zazwyczaj jest to zmiana drobna, nieprzekraczająca 1mm-2cm średnicy, która pojawia się pojedynczo lub grupami na błonach śluzowych np. języka, wewnętrznej stronie warg lub policzka. Niektórzy mylą ją z opryszczką, ale w przeciwieństwie do opryszczki, afty nie mogą się rozprzestrzeniać oraz występują na zewnątrz, np. ust - wyjaśnia lek. stom. Przemysław Stankowski z kliniki Stankowscy & Białach Stomatologia, autor poradnika „Bądź bystry u dentysty”.
Afty mogą pojawić się u każdego, ale najczęściej występują u kobiet, nastolatków oraz młodych dorosłych (pomiędzy 10. a 40. rokiem życia).
Co powoduje afty?
Przyczyna powstawania aft nie jest znana, ale czynnikami ryzyka są:
- długotrwały stres lub przemęczenie,
- zmiany hormonalne m.in. podczas cyklu menstruacyjnego u kobiet,
- uszkodzenia mechaniczne np. po ugryzieniu wargi, zbyt mocnym szczotkowaniu,
- stałe aparaty ortodontyczne z zamkami lub protezy dentystyczne, które mogą podrażniać tkanki,
- alergia pokarmowa na konkretną grupę produktów lub składnik pasty do zębów,
- spożywanie kwaśnych potraw oraz napojów np. soki pomarańczowe, smoothies, koktajle,
- niedobór witamin i minerałów w diecie, głównie witaminy B12, cynku, żelaza oraz kwasu foliowego,
- zażywanie silnych antybiotyków,
- choroby charakteryzujące się obniżoną odpornością, np. białaczka lub zakażenie wirusem HIV.
Jak leczyć?
Afty na ogół nie wymagają leczenia, ponieważ są to łagodne zmiany, które w większości znikają samoistnie. Nadżerki mogą się utrzymywać przez różny okres: te drobne znikają po 1-3 dniach, zaś większe mogą się wygajać nawet do 2 tygodni. Nie ma uniwersalnego sposobu na afty, należy jednak unikać czynników ryzyka.
W celu złagodzenia dokuczliwych objawów warto:
- przejść na dietę zawierającą produkty o kremowej konsystencji typu jajecznica, jogurt, zupa krem, puree warzywne
- unikać alkoholu, tytoniu, kawy, pikantnych, słonych przekąsek, czekolady, owoców cytrusowych i soków, orzechów, nasion oraz pomidorów, ponieważ mogą podrażnić bolesne zmiany
- spożywać zimne napoje, jak woda czy mrożona herbata. Jeśli kontakt z ciepłym lub zimnym napojem powoduje ból, używajmy słomki
- pamiętać o dokładnej i regularnej higienie zębów, używać szczoteczki o miękkim włosiu
- wspomóc się farmakoterapią – można zastosować leki bez recepty np. maści, które nakłada się punktowo lub specjalnerozpuszczalne opatrunki z filmożelu lipido-koloidowego. W przypadku dolegliwości bólowych, można też stosować leki przeciwbólowe na bazie ibuprofenu lub paracetamolu.
Afty mają tendencję do nawrotów, wtedy mówi się o nawracającym aftowym zapaleniu błony śluzowej jamy ustnej. Pojawianie się ich częściej niż raz w roku nie jest normą, dlatego w celu zdiagnozowania źródła problemu można wykonać dodatkowe badania.
- Jeśli po zredukowaniu czynników ryzyka oraz stosowaniu preparatów z apteki owrzodzenia nie wygoją się do 2 tygodni, należy skonsultować się z lekarzem ogólnym lub stomatologiem. Może się bowiem okazać, że za niegojącym się owrzodzeniem stoi poważna choroba. Specjalista w przypadku ciężkich postać aftoz może przepisać pacjentowi antybiotyki, specjalne płukanki lub nawet leki sterydowe – doradza dr Stankowski.
