Borowina to torf, ale nie zwykły. Borowina posiada właściwości lecznicze. Kilkanaście wieków temu torf wydobywano z podłoża borów, stąd zapewne wzięła się nazwa „borowina”. Mimo braku aksamitnej konsystencji, pięknego zapachu oraz atrakcyjnego koloru, borowinę używa się w zabiegach kosmetycznych. Stanowi również składnik kosmetyków np. mydła, soli kąpielowych, peelingów, przez co stała się powszechnie dostępna w drogeriach. Produkty kosmetyczne i środki farmaceutyczne z borowiną posiadają w swoim składzie maceraty związków humusowych z torfu leczniczego.
Borowina jest więc torfem balneologicznym (leczniczym), zaliczanym do peloidów czyli dennych osadów wód. Torfy zawierające powyżej 50% substancji organicznych powstają z resztek organicznych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz zawierają wysokie stężenia soli mineralnych. Wyróżnia się 3 różne rodzaje borowin w zależności od mechanizmu ich powstawania. Borowina wysoka stanowiła w roku 2007 6,5% torfowisk w Polsce. Rodzaj wysoki może zawierać ponad 95% substancji organicznych, dzięki temu, że formował się przez tysiące lat w środowisku ubogim w składniki mineralne. Kwaśny odczyn borowiny wysokiej sprawia, że przydaje się ona w leczeniu schorzeń ginekologicznych i reumatycznych. Borowina niska występuje w 89% torfowisk w Polsce. Zawiera znacznie więcej składników mineralnych (nawet do 50% suchej masy) w porównaniu do borowiny wysokiej. Odczyn zasadowy borowiny niskiej stwarza korzystniejsze warunki do rozwoju drobnoustrojów, przez to ten typ torfu charakteryzuje się dużym stopniem rozkładu, a tym samym posiada wyższe właściwości lecznicze. Istnieje jeszcze pośredni rodzaj torfu leczniczego, posiada on cechy obu wcześniej wymienionych borowin.
Borowina znajduje swoje zastosowanie przede wszystkim w lecznictwie uzdrowiskowym. Do zabiegów wykorzystuje się borowinę z udokumentowanych zasobów i spełniającą wymagania fizyko-chemiczne oraz mikrobiologiczne określone przez Ministerstwo Zdrowia. W 2009 roku, 17 uzdrowisk z 44 statutowych posiadało własne zasoby tego surowca. Borowinę można wykorzystać w szerokim zakresie zabiegów. Ciepłe kąpiele wykonuje się z dużą ilością torfu leczniczego, natomiast okłady pochłaniają mniej tego surowca i mogą być częściowe lub całkowite. W uzdrowiskach wykonuje się również zabiegi z użyciem wodnych ekstraktów i pasty borowinowej. Zużytą borowinę można regenerować. Taki proces przebiega w zamkniętych osadnikach od kilku do kilkunastu lat. Podczas regeneracji dochodzi do samooczyszczenia się surowca pod względem mikrobiologicznym. Niestety nawet po kilkunastu latach regenerowana borowina nie będzie produktem pełnowartościowym. Można ją jednak wykorzystywać jako dodatek do świeżej borowiny w zabiegach typu: okłady lub zawijanie.
Związki humusowe stanowią od 75% do 95% masy organicznej torfu, większość z nich to kwasy humusowe. Kwasy humusowe są ciemno zabarwionymi złożonymi biopolimerami. Kwasy huminowe, hymatomelanowe i fulwonolowe obok garbników, pektyn, cukrów, białek i bitumin (woski, żywice, asfalty, tłuszcze) uważa się za biologicznie czynne składniki borowiny. Są one niezbędne do utrzymania swoistego stanu koloidalnego masy torfu. Kwasy humusowe mają wpływ na uwodnienie i zawartość składników mineralnych, a także na stan mikrobiologiczny borowiny. Składnikami nieorganicznymi są siarczany magnezu i potasu, związki glinu, żelaza, wapna, sodu i krzemu. Kwasy huminowe hamują działanie hialuronidazy. Pobudzają również funkcje granulocytów i hamują syntezę prostaglandyn. Korzystnie wpływają na organizm zmniejszając napięcie mięśni gładkich, rozszerzają również naczynia krwionośne, co przyczynia się do wydajniejszej dyfuzji innych aktywnych składników borowiny w głąb przegrzanej skóry. Fitohormony zawarte w borowinie pobudzają wydzielanie hormonów jajnikowych, co jest wyjątkowo przydatne kobietom w okresie menopauzy, czy też przy niedoczynności jajników.Dodatkowym wabikiem dla Pań wydaje się być działanie antycellulitowe, wyszczuplające oraz ujędrniające. Związki chemiczne zawarte w borowinie wykazują działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne, ściągające na błony śluzowe i skórę.
Lecznicze spektrum działania borowiny jest rozległe. Pasty borowinowe mogą służyć do leczenia chorób przyzębia, owrzodzeń czy też ran, które ciężko się goją. Wyciągi borowinowe można stosować doustnie by złagodzić dolegliwości choroby wrzodowej żołądka. Znane jest również stosowanie borowiny w postaci tamponów ginekologicznych i doodbytniczych w celu leczenia schorzeń kobiecych oraz stanów zapalnych. Połączone działanie cieplne i mechaniczne (przybierające formę nacisku i masażu) zabiegów borowinowych przyczynia się do leczenia schorzeń reumatycznych. Charakterystyczne dla peloidoterapii jest silne przegrzanie tkanek przy mniejszym odczuwaniu ciepła. Wraz z potem wydalane są zbędne produkty przemiany materii, które z kolei mogą wiązać się z kwasami huminowymi. Dzięki rozszerzeniu naczyń krwionośnych przez czynnik cieplny do organizmu mogą przenikać zdrowotne związki z masy borowinowej. Borowina pomaga także w chorobach układu nerwowego np. rwie kulszowej. Znane jest również jej zastosowanie w leczeniu przewlekłego zapalenia pęcherza moczowego, a także kuracji łuszczycy.
Terapie uzdrowiskowe z zastosowaniem borowiny mogą więc obejmować prawie wszystkie układy naszego organizmu. Trend powrotu do natury i wykorzystywania naturalnych surowców w produkcji kosmetyków i kosmetologii dał borowinie niezwykłą szansę na zaistnienie w tej branży.
Magdalena Kolenda
Źródło: http://biotechnologia.pl/
