Wierzbówka kiprzyca – roślina lecznicza o dużym potencjale terapeutycznym

W obliczu problemu starzejącego się społeczeństwa szczególne znaczenie mają badania zmierzające do opracowania technologii otrzymywania kwalifikowanego surowca do produkcji preparatów łagodzących uciążliwości przebiegu chorób wieku podeszłego. Z tego powodu poznańskie konsorcjum EPIMAN opracowuje biotechnologiczną metodę otrzymywania surowca zielarskiego wierzbówki kiprzycy do produkcji suplementu diety stosowanego w profilaktyce łagodnego przerostu prostaty i zapalenia gruczołu krokowego.

Według prognoz Eurostatu w 2050 r. Polska będzie w piątce najstarszych krajów Unii Europejskiej i jednym z krajów o najbardziej zaawansowanym procesie starzenia populacji. Podeszły wiek wiąże się z występowaniem chorób, którym nie można zapobiec, można jednak łagodzić uciążliwość przebiegu choroby. Jednym ze schorzeń ściśle związanych z wiekiem pacjenta jest przerost gruczołu krokowego (BPH). Szacuje się, że w Polsce objawy łagodnego rozrostu gruczołu krokowego dotyczą ponad 2 milionów mężczyzn. W leczeniu BPH stosuje się głównie syntetyczne leki, które jednak przy długotrwałej terapii mogą wywołać poważne skutki uboczne takie jak: zaburzenia krążenia, dysfunkcje w ejakulacji czy impotencję.

Skuteczną i bezpieczną alternatywą może być fitoterapia. Do roślin powszechnie używanych w terapii BPH można zaliczyć bocznię piłkowaną, śliwę afrykańską, czy pokrzywę oraz rośliny z rodzaju Epilobium i Chamaenerion. Wyniki badań farmakologicznych wskazują, że ziele wierzbówki kiprzycy - Chamaenerion angustifolium (L.) Scop zawiera liczne związki biologicznie czynne, które działają antyproliferacyjnie, wpływają na gospodarkę androgenami i estrogenami, wykazują działanie przeciwobrzękowe, przeciwzapalne i przeciwbakteryjnie. Stwierdzono także aktywność immunomodulujacą, przeciwbólową oraz działanie przeciwrakowe wyciągów tego gatunku (badania dotyczyły linii komórkowych raka prostaty). Korzystne działanie wyciągów z wierzbówki kiprzycy przypisuje się głównie związkom z grupy flawonoidów, a także fitosterolom oraz taninom, a zwłaszcza – oenoteinie B. Poważnym problemem jest brak upraw tego gatunku, nie istnieją też odmiany nadające się do wykorzystania przemysłowego.

Rozwiązaniem problemu może być hodowla in vitro, która z powodzeniem sprawdza się w produkcji roślin ozdobnych, sadowniczych czy elitarnych o dużej wartości hodowlanej. Wdrożenie masowego namnażania roślin in vitro, pozwala uzyskać niemal dowolną ilość wysokiej jakości, jednorodnego materiału rozmnożeniowego z niewielkiej liczby eksplantatów. Otrzymane w ten sposób rośliny potomne są wiernymi kopiami osobników macierzystych, dając gwarancje uzyskania wyrównanego materiału o pożądanych cechach jednak dotychczas techniki in vitro były stosowane w ograniczonym zakresie do otrzymywania sadzonek roślin zielarskich.

Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu wraz z konsorcjantami przemysłowymi: poznańską firmą PozLab prowadząca działalność w zakresie analityki chemicznej i farmaceutycznej oraz Zakładem Zielarskim Kawon Hurt z Gostynia realizuje projekt, którego celem jest opracowanie metody rozmnażania wierzbówki w warunkach in vitro, założenie upraw polowych, następnie ocena fitochemiczna otrzymanego surowca oraz opracowanie formulacji suplementu diety. Projekt finansowany jest ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu Badań Stosowanych (grant nr PBS2/A8/23/2013). Mimo, że projekt będzie realizowany do 2016 roku to juz teraz otrzymane wyniki są bardzo obiecujące i pozwalają stwierdzić, że dzięki zastosowanej metodzie namnażania z jednego eksplantatu można otrzymać od kilku do kilkudziesięciu roślin potomnych w jednym cyklu. Dotychczas otrzymano i zaaklimatyzowano już ponad 8 tysięcy sadzonek. Wynik końcowy realizacji projektu będzie obejmował: kompleksowy protokół rozmnażania in vitro, ocenę fitochemiczną surowca otrzymanego na drodze mikropropagacji, porównawczą ocenę rozwoju i kondycji roślin uzyskanych metodą in vitro i roślin otrzymanych z nasion, formulację suplementu diety wraz ze specyfikacją i niezbędną dokumentacją oraz szacunkowy kosztorys produkcji preparatu.

Rozwiązania zawarte w projekcie w pełni uwzględniają zarówno aktualny stan wiedzy i technologii w zakresie produkcji suplementów diety, jak również rosnące zapotrzebowanie na nowe, skuteczne preparaty roślinne o wyższej niż dotychczas jakości, zaprojektowane z myślą o zaspokojeniu potrzeb wymagających i świadomych konsumentów.

Karolina Wielgus, Mariola Dreger

Źródło: http://biotechnologia.pl/