Wpływ diety i stylu życia na skórę kobiet

otyłoŚĆ – choroBA cyWilizAcyJnA

Tempo życia, brak czasu na aktywność fizyczną oraz spożywanie przetworzonych produktów sprzyja gromadzeniu się tkanki tłuszczowej w organizmie przekraczające optymalne ilości zdrowotne, co prowadzi do nadwagi. Nadprodukcja żywności i powszechna dostępność smacznych, kuszących kolorem i zapachem kalorycznych półproduktów nie ułatwiają dbania o sylwetkę. Rośnie częstość występowania chorób metabolicznych: cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, zaburzeń lipidowych, chorób układu krążenia oraz nowotworów. Pojawiają się zaburzenia hormonalne
oraz choroby układu kostno-stawowego. Otyłość przyczynia się znacząco do obniżenia jakości życia i skraca je, powoduje poczucie winy, pogorszenie nastroju i stymuluje do stosowania różnorodnych diet. Często, gdy zyskuje sylwetka, traci cały organizm, a efekty są widoczne przede wszystkim na skórze. Szczególnie niekorzystne jest naprzemienne chudnięcie i przybieranie na wadze, czyli efekt jo-jo. Aby mu zapobiec, ubytek masy ciała nie powinien przekraczać kilograma tygodniowo. Masę ciała można bezpiecznie zredukować o 10% w czasie 3-6 miesięcy, a uzyskany efekt należy utrzymać przynajmniejprzez 6 miesięcy. Aby to osiągnąć, trzeba obniżyć kaloryczność diety o około 600 kcal dziennie w stosunku dooszacowanego wydatku energetycznego. Zastosowanie się do tych zaleceń wymaga czasu, wiedzy, zaangażowania i dużej samokontroli. Zapracowani, poszukujemy krótszej drogi do osiągnięcia ideału. W ostatnim czasie pojawiło się wiele diet wspomagających szybką redukcję wagi, nierzadko promowanych wizerunkiem odmienionych korzystnie celebrytów. Były to diety niedoborowe, oparte na
konsumpcji zaledwie kilku składników, które prowadzą do ubytku masy beztłuszczowej i efektu jo-jo. Diety pozbawione owoców i produktów zbożowych, z dużą zawartością cholesterolu, białka i tłuszczów, zwiększają ryzyko rozwoju miażdżycy i powodują spadek masy kostnej oraz ketozę. Większość z nich utrwala błędne nawyki żywieniowe. Żadna z „cudownych diet” nie leczy trwale otyłości.

Diety ketogenne

Modna w ostatnich latach dieta bogatobiałkowa (minimum 25% energii pochodzi z białka) powoduje większą redukcję tłuszczowej masy ciała niż dieta uboga w białko. Tak skonstruowana dieta jest dietą ketogenną. We krwi i w moczu pojawiają się ciała ketonowe - w tych warunkach substytut energetyczny glukozy, które w przypadku jej niedoboru są głównym źródłem energii dla ośrodkowego układu nerwowego. Prowadzi to do zaburzeń koncentracji, zmęczenia i może obniżać odczuwanie głodu. Podobny mechanizm obserwujemy przy spadku masy ciała w pierwszych etapach cukrzycy. Dietami ketogennymi są także diety bogatotłuszczowe. Prowadzą one do odwodnienia organizmu, zatem niezbędna jest przy nich odpowiednia podaż płynów. U większości pacjentów pojawiają się bądź ulegają nasileniu zaparcia spowodowane niedoborem błonnika pokarmowego, a co za tym idzie zwolnieniem motoryki jelit i zwiększonym wchłanianiem cholesterolu. Wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego w przypadku dużej zawartości białka w diecie jest znacznie utrudnione. Ponadto ketoza pobudza uwalnianie wapnia z kości, co niekorzystnie wpływa na ich mineralizację, szczególnie u osób zagrożonych osteoporozą, oraz na kondycję skóry, włosów i paznokci.

Aspartam – słodka trucizna

W wielu dietach dopuszczone są napoje ze słodzikiem. Najczęściej stosowanym słodzikiem jest aspartam (E951), zbudowany w 50% z fenyloalaniny, 40% z kwasu asparaginowego i 10% z estru metylowego. W jelicie cienkim pod wpływem chymotrypsyny z aspartamu tworzy się neurotoksyczny metanol, z którego po utlenieniu powstaje kwas mrówkowy i formaldehyd. Obydwa te związki w dużych stężeniach działają hepato-, kardio- i nefrotoksycznie. Ponadto formaldehyd uszkadza strukturę DNA (Deoxyribonucleic acid) i jest związkiem o działaniu karcenogennym i teratogennym. Podczas obróbki cieplnej produktów zawierających aspartam w temperaturze powyżej 105°C, a także podczas przechowywania napojów z aspartamem w temperaturze powyżej 30°C powstaje diketopiperazyna – związek sprzyjający rozwojowi nowotworów ośrodkowego układu nerwowego [1].

Wpływ wolnych rodników na skórę

Oznaki starzenia się skóry takie jak marszczenie, łuszczenie i rogowacenie, mogą być między innymi spowodowane działaniem wolnych rodników. Aby przeciwdziałać efektom oksydacyjnych uszkodzeń skóry, organizm wyposażony jest w szereg enzymatycznych i nieenzymatycznych układów antyoksydacyjnych, takich jak witamina E, polifenole i askorbinian. Wszystkie te związki aplikowane miejscowo poprzez kosmetyki lub podawane doustnie za pomocą suplementów diety, wykazują antyoksydacyjne, ochronne właściwości. Celem badań włoskich naukowców była ocena
in vitro i in vivo działania przeciwutleniaczy pod postacią aplikacji na skórę oraz suplementów diety [2]. Randomizowane badanie z podwójnie ślepą próbą kontrolowane placebo trwało 8 tygodni. Badaniem objęto 30 ochotników w podeszłym wieku, z suchą skórą, kobiety w wieku pomiędzy 48 i 59 lat, z umiarkowanymi suchością i fotostarzeniem. Oceniano lipidy powierzchni skóry, jej nawodnienie oraz poziom dialdehydu malonowego, MDA (dialdehyd malonowy), który jest wskaźnikiem peroksydacji lipidów. W surowicy krwi badano IL-3 w stymulowanych leukocytach człowieka. Substancje aplikowano dwa razy dziennie przez 2 miesiące pod postacią nanokoloidalnego żelu i/lub suplementowano doustnie w ilości dwóch kapsułek dziennie. Wszystkie stosowane
preparaty były wzbogacone w przeciwutleniacze (kwas askorbinowy, tokoferol, kwas alfa-liponowy, melatoninę, Emblica officinais - liściokwiat garbnikowy). Stwierdzono, że stres oksydacyjny i tym samym peroksydacja lipidów zmniejszyły się z 40 do 30% (p <0,005) w surowicy krwi wszystkich pacjentów stosujących testowane substancje miejscowo i doustnie. Zarówno wolne rodniki odzyskane w surowicy krwi, jak i na skórze (in vivo) oraz wytworzone przez napromieniowanie (in vitro) leukocytów światłem UVB (UVB radiation) pojawiają się w ilości znacząco niższej u pacjentów leczonych antyoksydantami. W oparciu o uzyskane informacje można stwierdzić, że wszystkie zastosowane związki mogą odegrać istotną rolę w miejscowej i ogólnoustrojowej fotoprotekcji dzięki ich właściwościom antyoksydacyjnym. Ponadto leczenie przeciwutleniaczami wydaje się być obiecującym podejściem terapeutycznym również w zmniejszeniu stresu oksydacyjnego osób dotkniętych fotostarzeniem.

Promieniowa nie UV

Promieniowanie słoneczne jest najpowszechniejszym czynnikiem środowiskowym, oddziałującym na organizm ludzki. Zaburzenie proliferacji oraz procesów adhezji
komórkowej stanowi jeden z elementów patogenetycznych fotokancerogenezy. Spośród promieniowania ultrafioletowego docierającego na powierzchnię Ziemi ok. 5% stanowi ultrafiolet typu B (UVB), a 95% – promieniowanie ultrafioletowe typu A (UVA), które w porównaniu z UVB jest ok. 1000 razy mniej mutagenne. Do niekorzystnych działań promieniowania ultrafioletowego UVR (Ultraviolet Radiation) zalicza się przyspieszone starzenie się skóry (photoaging) oraz rozwój nowotworów, głównie niemelanocytowych nowowtworów skóry. Zdolność UVR do indukowania tych procesów wiąże się z jego właściwościami immunomodulującymi, prowadzącymi do zjawiska fotoimmunosupresji, a w konsekwencji do fotokancerogenezy. Markerem aktywności proliferacyjnej
komórki jest antygen jądrowy Ki-67. Główną rolę w adhezji komórkowej odgrywa kompleks b-kateniny z kadheryną E, biorący również udział w regulacji prawidłowego przekazu sygnałów komórkowych. W komórkach prawidłowych ekspresję tej proteiny stwierdza się w obrębie błony komórkowej. Kateniny stanowią białka cytoplazmatyczne, które pełnią istotną funkcję w adhezji
komórkowej oraz w organizacji cytoszkieletu. Dodatkowo b-katenina bierze udział w regulacji ekspresji genów zaangażowanych w proces onkogenezy. W jednym z badań oceniano ekspresję białka Ki-67 oraz b-kateniny w naskórku osób zdrowych poddanych ekspozycji na różne dawki UVR, a uzyskane wyniki sugerują udział UVB w zaburzeniu procesów proliferacyjnych, a także jego zdolność do uszkodzenia integralności naskórka. Obserwowane zjawiska są prawdopodobnie jednymi z elementów biorących udział w fotokancerogenezie. Ze względu na rozluźnienie połączeń międzykomórkowych odgrywają również rolę w inwazyjności procesu nowotworowego [3]. W naskórku metabolizm wielonienasyconych kwasów tłuszczowych PUFA (Poly-Unsaturated Fatty Acids) jest bardzo aktywny. Niedobór w diecie kwasu linolowego LA (Linoleic Acid) powoduje charakterystyczne zaburzenia pod postacią łuszczenia się skóry i nadmiernej utraty wody. Monohydroksykwasy omega-3 i omega-6 wykazują przeciwzapalne właściwości in vitro. Dlatego suplementacja niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) pod postacią oczyszczonych olejów roślinnych i olejów rybnych, może generować lokalnie skórne przeciwzapalne
i antyproliferacyjne metabolity [4].

Podsumowa nie

Redukcja masy ciała nie jest celem samym w sobie, a jedynie środkiem do poprawy stanu zdrowia, jakości życia i jego przedłużenia. Przy wyborze artykułów spożywczych należy zapoznać się z ich składem. Zamiast wędliny, która często zawiera zaledwie 60% mięsa, warto samodzielnie przygotować pieczeń, a kolorowy napój zastąpić domowym kompotem. Trudno wyobrazić sobie
pracę ludzkich układów enzymatycznych zaangażowanych w usuwanie niepotrzebnych i szkodliwych elementów, jeszcze trudniej przemiany metaboliczne, którym są poddawane te substancje. Jednak warto zdać sobie sprawę, że zdrowy organizm, piękna skóra i dobre samopoczucie zależą między innymi od tego, co spożywamy. Dieta bogata w owoce i warzywa zawierające naturalne przeciwutleniacze, pieczywo wyprodukowane z mąki z pełnego przemiału bogate w witaminy z grupy B oraz dodatek oleju zawierającego NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe) pomoże utrzymać szczupłą sylwetkę i promienny wygląd. Istotny jest także odpowiednio długi sen, dobre samopoczucie, a przede wszystkim umiar. Ważne jest również, by wpajać zasady zdrowego stylu życia dzieciom, wśród których coraz częściej występuje nadwaga.