Asertywność nie jest umiejętnością wrodzoną, tylko nabytą, więc można się jej nauczyć. Wiedza o tym, jak mamy działać by zachować własne granice, jednocześnie nie raniąc innych, połączona z ćwiczeniami i praktyką pomoże nam zadbać o siebie i nie mieć wyrzutów sumienia. Pozwoli spokojnie wyrażać własne myśli i uczucia, mówić o własnych potrzebach i realizować je. Asertywność to po prostu zdolność umiejętnego odmawiania, potrzebna po to by inni nie zasypali nas swoimi obowiązkami, problemami, by nas najzwyczajniej nie wykorzystywali.
Aby zrozumieć, czym są zachowania asertywne, warto przyjrzeć się zachowaniom agresywnym i uległym. Gdy jesteśmy agresywni, to jesteśmy skuteczni i pewni siebie, ale nie mamy szacunku dla potrzeb innych. Agresja to z reguły chęć zwrócenia na siebie uwagi lub chęć dominacji nad kimś. Krzyk, ignorancja, przerywanie wypowiedzi lub nie słuchanie innych osób nie przyniesie nam nic po za chwilowym osiągnięciem celu i to nie zawsze. Ludzie w końcu się od nas odwrócą, bo nikt nie lubi być traktowany w ten sposób, nawet jeśli ciągle czegoś od nas chce. Gdy natomiast jesteśmy ulegli, to jesteśmy chętni do pomocy, łagodni i mili dla rozmówcy, ale czujemy, że rezygnujemy ze swoich praw, a więc tak naprawdę z samych siebie. Uległość jest jak wampir, wyssa z nas co się da, a i tak zechce więcej. Uległość to często działanie wbrew sobie, np. kolejny raz pożyczamy komuś pieniądze mimo tego iż nie oddał starego długu, wyręczamy kogoś w pracy, którą to on powinien wykonać. Najczęściej czujemy wtedy frustrację, bezsilność i poczucie winy wobec siebie i otoczenia. Największe problemy z zachowaniami uległymi mają niestety kobiety. W dużej mierze bierze się to z tego, że tak je wychowano-miały być grzeczne, uczynne i miłe, bo takie rzekomo powinny być dziewczynki. Nasiąknięte tymi stereotypami jako osoby dorosłe są czasem bierne, niepewne siebie i zależne od innych. Utarte powiedzenie, że kobieta jest tą słabszą płcią, bardziej emocjonalną i mniej logiczną powoduje pogodzenie się z uległą postawą i niestaranie się obalenie takich stwierdzeń. Takie Panie nie podejmują żadnych inicjatyw, bo z góry zakładają porażkę. Jako matki i żony uczą się być łagodne, wyrozumiałe i cierpliwe. Często też pomagają starszym rodzicom, wspierają dzieci i męża w ich działaniach- zapominają o sobie, o tym, że one też mogą mieć własne zdanie, potrzeby i marzenia. Trudno jest im sygnalizować swoje potrzeby, ponieważ uczone były empatii i wczuwania się w problemy innych. Nawet w pracy, gdy wchodzą w konflikt, starają się ustąpić i łagodnie wycofać. Często też uległość jest wynikiem niskiego poczucia własnej wartości, które kształtuje się już w dzieciństwie po przez relacje z rodzicami i innymi ważnymi dla nich osobami.
Gdy w dzieciństwie nie dostajemy wystarczająco dużo wsparcia, miłości, ciepła, akceptacji to nasze przekonania o sobie są w wielu przypadkach negatywne. Myślimy, że nie zasługujemy na szacunek i uwagę innych, że nasze pragnienia się nie liczą, a nieustanna gotowość by innym nieść pomoc i spełniać ich zachcianki to jedyna droga do zaistnienia w społeczeństwie. Tym samym dajemy przyzwolenie na wykorzystywanie naszej osoby.
Na szczęście jako osoby dorosłe możemy wzmocnić poczucie naszej wartości, czerpiąc siłę z naszych osiągnięć i sukcesów lub po przez pracę z psychologiem. Dla niektórych spotkanie właściwego, mądrego partnera okazuje się lekarstwem na uległą postawę wobec życia. Zdarza się, że musimy odmówić czegoś osobom bliskim i katujemy się przy tym wyrzutami sumienia. Tak nie powinno być, ponieważ mamy prawo do decydowania o sobie i o tym co dla nas na ten czas jest lepsze, ważniejsze. Asertywna odmowa powinna być stanowcza, bezpośrednia i uczciwa, pozbawiona negatywnych emocji. Pamiętajmy, że mamy pełne prawo odmówić np. popołudnia spędzonego z mamą, bo wolimy iść do kina. Ważne jest to by otwarcie i spokojnie przekazać swoją decyzję. Nawet jeśli mama będzie narzekać na nas z tego powodu to nie powinniśmy czuć się winni, bo to nasze życie. Asertywność w miejscu pracy zmniejsza liczbę konfliktów, zapobiega manipulacjom ze strony innych, ułatwia komunikację z współpracownikami, dzięki czemu atmosfera w pracy jest lepsza i możemy spokojnie i w skupieniu realizować swoje cele zawodowe. Pamiętajmy jednak, że asertywna odmowa nie dotyczy poleceń szefa.
Istnieje wiele sposobów na bycie asertywnym wobec proszącego, np.:
- Bądżmy jak „zdarta płyta”. Często zdarza się, że odmawiamy komuś, a on ponownie nas prosi. Nie przywołujmy wtedy kolejnych argumentów i nie tłumaczmy się coraz bardziej ze swej decyzji. Powtarzajmy zdanie które wypowiedzieliśmy na początku, gdy po raz pierwszy odmówiliśmy („ nie pożyczę ci stówki, dopóki nie oddasz wcześniejszego długu”).
- Możemy wybrać opcję nie przeciwstawiania się argumentom osoby proszącej nas o coś. Pokazaniu jej, że szanujemy i rozumiemy to co do nas mówi, ale odmawiamy, bo takie mamy prawo(„ nie pomogę ci siostro przy dzieciach, po mimo iż wspominałaś o tym tydzień temu, bo mam zajęty wieczór”)
- Pomocne przy odmowie może być również wyobrażenie sobie, że jest się słoniem. Wielkim, powoli kroczącym, spokojnym, widocznym, pewnym siebie, ale łagodnym słoniem. Mówimy wtedy wolniej, spokojniej oddychamy, patrzymy rozmówcy prosto w oczy, staramy się wyłączyć wszelkie emocje. Odmawiamy, a jeśli dla proszącego jest to niezrozumiałe, dopytujemy czego nie rozumie w ten sam spokojny, wręcz ociężały sposób. Powtarzamy to co do nas kiedyś powiedział(„ powiedziałeś, że nie jestem wdzięczny”).
Asertywność nie oznacza ignorowania emocji i dążeń innych ludzi, lecz raczej zdolność do realizacji założonych celów mimo negatywnych nacisków otoczenia, racjonalną dbałość o własne interesy z uwzględnieniem interesów innych. Asertywność to obok empatii podstawowa umiejętność wchodząca w skład inteligencji emocjonalnej. Bycie asertywnym popłaca. Nie tylko pozwala nam być sobą, sprawia, że czujemy się silni i lubiani, ale również jest narzędziem, które pozwala nam ochraniać naszą wrażliwość, indywidualność i porozumienie z innymi. Asertywność nie ogranicza się jedynie do wyrażania i obrony naszych praw, ale również do pozytywnego mówienia o sobie oraz przyjmowania w konstruktywny sposób wszelkich uwag, zarówno pozytywnych, jak i krytycznych.
Red.Port.
