Schorzenie skóry, na które cierpi około 20% ludzi na całym świecie –  Atopowe Zapalenie Skóry (AZS) to przewlekła choroba, charakteryzująca  się suchą i skłonną do podrażnień skórą.  Jakie są fazy choroby, sposoby  leczenia i kogo dotyczy AZS? – odpowiedzi na te pytania udziela dr n.  med. Marta Hasse-Cieślińska*, dermatolog, kosmetolog – ekspert firmy  Eucerin.  
 
Co to jest Atopowe Zapalenie Skóry i kogo najczęściej dotyczy? 
Atopowe Zapalenie Skóry to choroba zapalna skóry o podłożu  alergicznym, która charakteryzuje się przewlekłym i nawrotowym  przebiegiem. Zwykle ujawnia się we wczesnym dzieciństwie, aż w 60%  przypadków przed ukończeniem pierwszego roku życia (najczęściej pomiędzy  trzecim, a szóstym miesiącem życia dziecka), a w około 85% przed  ukończeniem piątego roku życia. Zdarza się, że choroba po kilku latach  ustępuje, niekiedy jednak trzeba z nią walczyć przez całe życie. Znane  jest też zjawisko marszu alergicznego, czyli u pacjenta z atopią jedna  choroba atopowa przechodzi w inną np. po ustąpieniu objawów AZS u  dziecka w wieku szkolnym pojawia się alergiczny nieżyt nosa czy  zapalenie spojówek a nawet astma atopowa.
 
Jakie są fazy choroby – typowe dla poszczególnych grup wiekowych, oraz typowe objawy i przebieg choroby?
Typowym objawem Atopowego Zapalenia Skóry są: silnie swędzące,  wypryskowate zmiany skórne, czyli zaczerwienione ogniska z tendencją do  złuszczania, w obrębie, których mogą występować grudki i pęcherzyki.   Atopowe zapalenie skóry przebiega typowo z okresami zaostrzeń, kiedy na  skórze występują opisane powyżej zmiany zapalne oraz okresami remisji,  kiedy zmiany zapalne ustępują, skóra pozostaje jednak sucha, skłonna do  podrażnień, a w miejscach gdzie często nawraca stan zapalny także  pogrubiała (lichenizacja).  Najbardziej uciążliwym objawem AZS jest  silny świąd skóry. Związane z nim uporczywe drapanie powoduje dalsze  uszkodzenie skóry i prowadzi do zaostrzenia stanu zapalnego, sprzyjając  wnikaniu alergenów i drobnoustrojów w głąb skóry.  W zależności od wieku  pacjenta obraz i lokalizacja zmian chorobowych może ulec zmianie.
 
W  związku z tym w przebiegu AZS wyróżnia się trzy charakterystyczne fazy:
- 
Faza niemowlęca – do drugiego roku życia – zmiany zapalne  zlokalizowane najczęściej na głowie i twarzy – typowo na policzkach.  Niemowlęta i małe dzieci alergizują się przede wszystkim przez przewód  pokarmowy, dlatego każdy składnik pokarmu może nasilać u nich objawy  atopowego zapalenia skóry. Do najczęściej uczulających pokarmów należą:  białka mleka krowiego, jajko, ryba, mięsa – cielęcina, wołowina, owoce –  cytrusy, poziomki i truskawki, czekolada, kakao, orzechy,
 
- 
Faza dzieciństwa – do dwunastego roku życia – typowa  lokalizacja zmian w zgięciach łokciowych, podkolanowych, w obrębie  nadgarstków oraz na twarzy i szyi. U starszych dzieci i młodzieży  alergeny pokarmowe nie mają tak dużego znaczenia jak u dzieci małych ze  względu przede wszystkim na dojrzałość przewodu pokarmowego, z czym  wiąże się m.in.: mniejsza przepuszczalność śluzówki przewodu  pokarmowego. U dzieci w tym wieku zaostrzenie objawów AZS wywołują  alergeny powietrznopochodne, takie jak: kurz domowy, roztocze, pyłki,  sierści zwierząt,
 
- 
Faza młodzieńcza i wieku dorosłego – mogą występować rozsiane zmiany wypryskowate, czasem grudkowe, często zmiany skórne zlokalizowane są wokół oczu.
 
W zależności od stopnia nasilenia i rozległości zmian skórnych wyróżnia się AZS o przebiegu łagodnym, średnim lub ciężkim.
 
Jakie są przyczyny powstawania AZS, czy jest w jakiś sposób uwarunkowane genetycznie? 
AZS należy do grupy schorzeń atopowych, których istotą jest  genetycznie uwarunkowana skłonność do rozwoju reakcji alergicznej. Wiele  badań wskazuje, że alergia pokarmowa odgrywa ważną rolę w patogenezie  AZS – szczególnie u małych dzieci, u których najczęściej stwierdza się  alergię na alergeny pokarmowe – najczęściej na mleko. Stąd inna nazwa  AZS – skaza białkowa. Z doświadczeń klinicznych wynika, że z czasem u  tych dzieci dochodzi do rozwoju tolerancji na mleko, a jednocześnie może  pojawić się alergia powietrznopochodna. Wtedy zmianom skórnym często  towarzyszą objawy alergii ze strony innych układów, najczęściej układu  oddechowego. Niezależnie od opisanych powyżej mechanizmów alergicznych u  chory na AZS występują także genetycznie uwarunkowane zaburzenia  prawidłowej budowy i funkcji bariery naskórkowej, w tym niedobór  nienasyconych kwasów tłuszczowych, czy niedobór NMF (składników  naturalnego czynnika nawilżającego). Nieprawidłowa bariera naskórkowa u  chorych na AZS nie chroni ich skóry należycie zarówno przed nadmierna  utratą wody – stąd suchość skóry, jak i przed wnikaniem przez skórę  alergenów i substancji drażniących. W wyniku uszkodzenia bariery  ochronnej skóra chorych na AZS jest często kolonizowana przez  drobnoustroje w tym bakterie Staphylococcus Aureus ( gronkowiec  złocisty), co dodatkowo nasila reakcję zapalną. Z uwagi na opisane  powyżej uwarunkowania genetyczne obserwujemy rodzinne występowanie AZS i  tak ryzyko, wystąpienia atopii u dziecka, którego jeden z rodziców  choruje na tę chorobę wynosi ok 25%, gdy chorują oboje rodzice – wzrasta  do ponad 50%.
 
Jakie są sposoby leczenia skóry z problemem atopowym (jakie składniki aktywne powinien zawierać dobry kosmetyk)? 
Podstawą leczenia AZS zarówno w fazie zaostrzeń jak i w fazie remisji  jest odpowiednia pielęgnacja skóry. Najskuteczniejszymi preparatami do  pielęgnacji skóry atopowej są emolienty – produkty o działaniu  natłuszczająco-nawilżającym, które zawierają fazę wodną i olejową.  Emolienty powinny być stosowane stale, co najmniej dwa razy dziennie  (maksymalny czas ich działania wynosi, bowiem ok 6 godzin), a w okresach  zaostrzeń nawet cztery razy na dobę. Strategia leczenia AZS obejmuje  także unikanie czynników wyzwalających objawy choroby w tym eliminacja  alergenów; oraz w fazie nasilenia objawów leczenie przeciwzapalne. W  zależności od stopnia nasilenia objawów zaleca się stosowanie  glikokortykosteroidów o różnej mocy oraz inhibitorów kalcyneuryny. W  cięższych przypadkach konieczne może być leczenie systemowe z  zastosowaniem leków przeciwhistaminowych, czasem także  glikokortykosteroidów, antybiotyków a nawet cyklosporyny.
 
Główne składniki aktywne zawarte w preparatach kosmetycznych Eucerin: 
- 
Kwasy Tłuszczowe Omega-6 z oleju z wiesiołka i  oleju z pestek winogron są niezbędnym elementem płaszcza lipidowego:  wzmacniają uszkodzoną barierę skórną, przywracając jej naturalną funkcję  bariery ochronnej,
 
- 
Licochalcone A wyciąg z korzenia lukrecji (Glycyrrhiza Inflata)  – jest naturalnym flawonoidem o właściwościach przeciwzapalnych. Szybko  i długotrwale redukuje zaczerwienienia i koi podrażnienia skóry,
 
- 
Decandiol – wykazuje właściwości przeciwbakteryjne o szerokim spektrum działania. Redukuje liczbę bakterii (Staphylococcus ureus), wykazuje także działanie nawilżające.
 
- 
Menthoxypropanediol – uśmierza świąd, działa chłodząco i kojąco,
 
- 
Polidocanol – wykazuje natychmiastowe działanie przeciwświądowe.
 
 
Czy stosowanie maści, zawierającej hydrokorytyzon jest  skuteczne (kiedy należy aplikować preparat z Kortykosteroidami, czy jest  to bezpieczne)? 
Jeżeli na skórze występują silnie swędzące zmiany zapalne o znacznym  nasileniu (rumień, grudki), konieczne jest leczenie farmakologiczne.  Najskuteczniejsze preparaty przeciwzapalne do stosowania miejscowego to  glikokortykosteroidy (tzw. maści sterydowe). Maści sterydowe szybko  redukują zaczerwienienie i dotkliwy świąd, mają jednak szereg działań  ubocznych, dlatego o ich zastosowaniu zawsze decyduje lekarz. Im dłuższe  stosowanie maści sterydowych tym większe ryzyko działań ubocznych,  dlatego pacjent musi ściśle stosować się do zaleceń lekarza i nie  nadużywać maści sterydowych. Z drugiej jednak strony czasem ich  zastosowanie jest konieczne, a leczenie cięższych objawów AZS bez maści  sterydowych niemożliwe. Poszczególne preparaty sterydowe różnią się  między sobą siłą działania i ryzykiem wystąpienia działań ubocznych,  dlatego należy dostosować siłę działania leku (konkretna substancja  czynna) do nasilenia zmian chorobowych, a także ich lokalizacji i wieku  pacjenta. Inne preparaty stosujemy na gruba skórę np. stóp, inne na  podudzia, a inne w tzw. fałdy skórne (pachy czy pachwiny) gdzie skóra  jest cienka, a lek łatwo wchłania się do krążenie. U małych dzieci skóra  jest cienka stąd większe ryzyko działań ubocznych maści sterydowych,  dlatego ich stosowanie warto ograniczyć do minimum. Tylko niektóre  preparaty są dozwolone do stosowania u małych dzieci. Skóra twarzy jest  szczególnie podatna na wystąpienie działań ubocznych maści sterydowych,  dlatego nie należy stosować sterydów na twarz, tu dobrze sprawdzają się  inhibitory kalcyneuryny.  Zmniejszenie ilości stosowanych maści  sterydowych możliwe jest dzięki właściwej pielęgnacji skóry. Według  aktualnej wiedzy prawidłowa pielęgnacja skóry u pacjentów z objawami AZS  pozwala na skrócenie okresu leczenia i wydłużenie okresu remisji.
 
Jakie produkty firma Eucerin oferuje pacjentom z AZS? 
Naukowcy z Centrum Badań Eucerin we współpracy z dermatologami  opracowali linię emolientów do pielęgnacji skóry atopowej zarówno w  fazie remisji AZS jak i w okresie zaostrzenia choroby. W skład  specjalistycznych preparatów Eucerin AtopiControl wchodzą
- 
Olejek oczyszczający do kąpieli i pod prysznic 400 ml,
 
- 
Pielęgnujące mleczko do ciała 400 ml i 250 ml,
 
- 
Krem pielęgnujący 75 ml,
 
- 
Pielęgnujący krem do twarzy 50 ml,
 
- 
Krem intensywnie pielęgnujący 40 ml,
 
- 
Przeciwświądowy spray pielęgnujący 15 ml.
 
Wszystkie ww. preparaty nie zawierają substancji zapachowych,  barwników oraz parabenów. Charakteryzują się szerokim spektrum  działania: od redukcji uczucia swędzenia skóry, wygładzenie szorstkiego i  suchego naskórka, po długotrwałe nawilżenie i ochronę skóry przed  utrata wilgotności.
 
Jakie są Pani „złote rady”, przydatne wskazówki w codziennym stylu życia z AZS? 
- 
Emolienty – podstawą postępowania w AZS jest pielęgnacja przy użyciu emolientów, by ukoić świąd i zredukować zaczerwienienie.
 
- 
Kąpiel – jeśli to możliwe lepiej wybrać kąpiel pod  prysznicem zamiast kąpieli w wannie. Jeśli wybieramy wannę warto dolać  do wody emolienty. Temperatura wody w kąpieli powinna być równa  temperaturze ciała, a czas kąpieli nie powinien przekraczać 10 minut.  Zbyt długa i gorąca kąpiel może nasilać suchość skóry i powodować  swędzenie. Skórę należy osuszać delikatnie przykładając ręcznik do  ciała, zabronione jest tarcie skóry. Po kąpieli należy właściwie  nawilżyć skórę, aby zapobiec utracie wody z warstwy rogowej naskórka.
 
- 
W celu natychmiastowego ukojenia swędzenia warto trzymać produkty pielęgnacyjne w lodówce.
 
- 
Częstość aplikacji – produkty pielęgnacyjne warto  stosować co najmniej dwa razy dziennie. Maksymalny czas ich działania  wynosi sześć godzin. Jeśli produkty pielęgnacyjne uzupełniają leczenie  warto je stosować nawet trzy, cztery razy na dobę. Po zastosowaniu leków  należy odczekać ok. 10 minut i dopiero po upływie tego czasu nałożyć  produkt pielęgnacyjny.
 
- 
Ubrania – warto wybierać miękkie i delikatne  ubrania bawełniane oraz ubierać się odpowiednio do temperatury, aby nie  przegrzewać ciała (najlepiej na cebulkę). Pacjenci z AZS źle tolerują  odzież wełnianą, która wywołuje na skórze podrażnienia, dlatego warto  jej unikać.
 
- 
W mieszkaniu należy ograniczyć ilość rzeczy, na których może  gromadzić się kurz jak ciężkie zasłony, puszyste dywany itp. Z sypialni  należy usunąć rośliny doniczkowe – w ziemi mogą znajdować się grzyby  pleśniowe, na które uczulonych jest wielu pacjentów.
 
- 
Odpowiednia temperatura – nie wolno przegrzewać  skóry, w pomieszczeniach, zwłaszcza w sypialni warto utrzymywać  stosunkowo niskie temperatury, wysoka temperatura i potliwość nasilą  świąd i podrażnienie skóry
 
- 
Dieta – jeśli to konieczne pod kierunkiem doświadczonego lekarza należy wyeliminować z diety produkty powodujące alergię.
 
 
AZS nie jest „wyrokiem” dla pacjenta,  warto pamiętać, że dzięki odpowiedniej pielęgnacji (prawidłowe  natłuszczanie i nawilżanie) często udaje się utrzymać skórę w dobrej  kondycji. Właściwa pielęgnacja oraz unikanie czynników zaostrzających  przebieg AZS wydłuża okresy remisji i zmniejsza ilość zmian zapalnych.
 
 

 
Marta Hasse-Cieślińska –  Doktor nauk medycznych, specjalista dermatologii i wenerologii,  kosmetolog. Od wielu lat praktykujący dermatolog, zarówno w zakresie  dermatologii ogólnej, jak i dermatologii estetycznej, członek  Stowarzyszenia Lekarzy Dermatologów Estetycznych. Nauczyciel akademicki,  pracownik naukowy Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Ekspert marki  Eucerin.
 
 
 
 
Sobierska Anna oraz portal  biotechnologia.pl składa ją serdeczne podziękowania ekspertowi firmy  Eucerin Pani dr n. med. Marcie Hasse-Cieślińskiej za udzielenie wywiadu  oraz wszystkie informacje niezbędne przy pisaniu powyższego artykułu.
 
Źródło: 
http://biotechnologia.pl/