Kosmetyczka ponosi w stosunku do klienta odpowiedzialność jako usługodawca, często także jako sprzedawca. Oba reżimy są związane z innymi konsekwencjami i obowiązkami wobec klienta. W relacji z klientem kosmetyczka traktowana jest jako profesjonalista, co pociąga za sobą domniemanie, iż jest bądź powinna być świadoma wpływu, jaki wykonywane przez nią zabiegi mogą mieć na ciało klienta. Należy zaznaczyć, iż poniższe rozważania o odpowiedzialności cywilnej dotyczą osób prowadzących działalność gospodarczą. Kosmetyczki, będące pracownikami, osobiście ponoszą ograniczoną przepisami prawa pracy materialną odpowiedzialność za szkodę, zaś odpowiedzialność materialną wobec klienta ponosi ich pracodawca.
Odpowiedzialność kontraktowa usługodawcy
Usługodawca ponosi odpowiedzialność za wykonanie zobowiązania wynikającego z zawartej z klientem umowy. Odpowiedzialność oznacza ogół sankcji, jakie mogą dotknąć usługodawcę za zdarzenia związane z zawarta umową. Umowa z klientem zostaje zawarta w momencie uzgodnienia usługi, jaka ma być wykonana. W praktyce następuje to w momencie umówienia na wizytę lub przyjścia klientki do salonu kosmetycznego. Usługa, na którą decyduje się klient, powinna być wykonana zgodnie z opisem przedstawionym w ulotce informacyjnej bądź ustnie przez osobę wykonującą zabieg. Forma przekazania informacji klientowi nie jest istotna dla powstania odpowiedzialności. Do zabiegu powinny być wykorzystane kosmetyki i substancje opisane w informacji o zabiegu. Sam zabieg powinien być wykonany w sposób wskazany i uzgodniony z klientem. Cena powinna być podana do wiadomości klienta ustnie, pisemnie bądź w formie cennika umieszczonego w widocznym miejscu w gabinecie. Wszystkie powyższe elementy stanowią treść umowy i są wiążące niezależnie od tego, czy zostały potwierdzone pismem. Należy jednak pamiętać, że część treści zobowiązania jest niezależna od stron i z mocy ustawy stanowi jej treść. Jakie są więc główne obowiązki osoby wykonujące zabieg i odpowiedzialność osoby wykonującej zabieg? Przede wszystkim zabieg powinien być wykonany zgodnie z opisem. W przypadku takich zabiegów, jak maseczki, zabiegi odmładzające, kosmetyczka co do zasady nie ponosi odpowiedzialności za osiągnięcie określonego efektu estetycznego, gdyż nie jest on gwarantowany w samej umowie.Ponosi zaś odpowiedzialność za podejmowanie starannego działania. Jednak w przypadku takich zabiegów, jak depilacja, manikiur czy pedikiur, osiągnięcie konkretnego efektu stanowi część umowy. Obowiązek starannego działania bądź osiągnięcia określonego rezultatu prowadzi do możliwości dochodzenia odszkodowania przez klienta, jeżeli obowiązki te zostaną naruszone. Kluczowe jest rozważenie, do jakiej grupy należy dana umowa zawarta z klientem. Odpowiedzialność powstaje także w przypadku zaniedbań osób, które zostały wybrane do wykonania czynności (np. inna kosmetyczka). Strony mogą ponadto w umowie uzgodnić, iż za określone zdarzenia klientowi będzie przysługiwała kara umowna, zdarzenia te strony mogą kształtować indywidualnie. Zaistnienie zdarzenia objętego kara umowną powoduje odpowiedzialność nawet wtedy, gdy nie zaistnieje szkoda. W braku zastrzeżonej kary umownej wykonawca usługi ponosi odpowiedzialność, jeśli jest winny nienależytego wykonania zobowiązania, a jego działanie spowodowało szkodę majątkową. Aby uniknąć odpowiedzialności, wykonawca usługi musiałby wykazać, że szkoda nastąpiła z powodów od niego niezależnych. Szkoda majątkowa może przybrać postać rzeczywistej straty bądź też utraconych korzyści. Pierwsza z nich to wartość, o jaką pomniejszył się majątek, zaś utracone korzyści to wartość, o jaką majątek poszkodowanego się nie powiększył. Przykładem takiego wydarzenia może być np. niewykonanie sesji zdjęciowej modelce wskutek wystąpienia silnej reakcji alergicznej. Istotne jest, aby przysporzenie w majątku poszkodowanego było pewne, zaś jedynym powodem, dla którego nie nastąpiło, było działanie usługodawcy. Naprawianie szkody następuje przez zapłatę odszkodowania lub przez przywrócenie do stanu poprzedniego. Drugi sposób może mieć szczególnie częste zastosowanie przy zabiegach kosmetycznych. Należy również mieć na uwadze, że jeżeli sami nie wykonaliśmy prawidłowo zobowiązania, świadczenie drugiej strony (cena) powinno zostać odpowiednio zmniejszone. Klient w ramach odpowiedzialności kontraktowej może także odstąpić od zawartej umowy lub zdecydować się na wykonanie zastępcze. Odstąpienie od umowy pociąga za sobą konieczność zwrotu przez strony tego, co świadczyły. Wykonanie zastępcze ma najszersze zastosowanie w przypadku, gdy usługodawca z jakichś przyczyn nie wykonał zabiegu, do którego wykonania się zobowiązał. W rezultacie klient może wezwać usługodawcę do wykonania usługi z zastrzeżeniem, iż jeśli tego nie zrobi we wskazanym terminie, klient wykona usługę na jego koszt u innego usługodawcy.
Odpowiedzialność deliktowa
Poza odpowiedzialnością wynikającą z umowy i związaną wprost z jakością czy faktem jego wykonania, usługodawca ponosi odpowiedzialność za szkodę spowodowaną czynem bezprawnym (deliktem). Każdy bowiem, kto swoim zawinionym zachowaniem wyrządzi innej osobie szkodę, zobowiązany jest do jej naprawienia (art. 415 k.c.). Czynem bezprawnym jest działanie niezgodne z regułami wynikającymi z prawa, zasadami współżycia społecznego, dobrymi obyczajami, a także zasadami wykonywania zawodu. Zatem poza uregulowaniami zawartymi w umowie osoba wykonująca zabieg powinna przestrzegać prawa w powyższym zakresie. Wykonanie przez kosmetyczkę zabiegu w sposób sprzeczny z normami sanitarnymi bądź sprzeczny z regułami wykonywania danego zabiegu rodzi odpowiedzialność, jeśli działanie to wywoła szkodę. Szkodą może być takie zdarzenie, jak: powstanie uczulenia, blizny, przebarwienia, utrata włosów, utrata płytki paznokcia, zakażenie lub spowodowanie uszkodzenia ciała. Istotne jest ustalenie, że dana szkoda powstała wskutek działania osoby wykonującej dany zabieg kosmetyczny i pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z tym działaniem. Oznacza to w praktyce, iż działania, które w sposób nietypowy, niemożliwy do przewidzenia wystąpiły w następstwie wykonania zabiegu, nie rodzą odpowiedzialności deliktowej osoby wykonującej zabieg. Odszkodowanie ma na celu przywrócenie majątku danej osoby do stanu sprzed naruszenia. Dlatego też kwota odszkodowania powinna odpowiadać kosztom zabiegu, który przywraca stan poprzedni, a jeśli szkody nie da się naprawić, odpowiada szkodzie majątkowej powstałej po stronie klienta – np. koszty leczenia, koszty dostosowania mieszkania.
Odpowiedzialność za krzywdę
Jako krzywdę klasyfikuje się szkodę niematerialną, wyrządzoną na dobrach osobistych danej osoby. W przypadku naruszenia zdrowia danej osoby może się ona domagać, poza odszkodowaniem a straty materialne, także zadośćuczynienia finansowego za doznaną krzywdę, dla siebie lub na wskazany cel społeczny. Ustawodawca wprowadza co prawda domniemanie bezprawności naruszenia dóbr osobistych, ale osoba, której dobra zostały naruszone, musi udowodnić zaistnienie naruszenia.
Odpowiedzialność sprzedawcy
W salonach kosmetycznych najczęściej prowadzona jest sprzedaż kosmetyków. W przypadku gdy produkty sprzedawane są konsumentom, zastosowanie znajdą przepisy regulujące sprzedaż konsumencką, a sprzedawca ponosi odpowiedzialność za produkt wobec kupującego. W przypadku niezgodności produktu z umową (np. niewłaściwa pojemność, przeterminowany produkt) kupujący ma prawo zwrócić się do sprzedawcy, domagając się przywrócenia produktu do stanu zgodnego z umową lub też wymiany produktu na nowy, a w przypadku gdy nie jest to możliwe, może odstąpić od umowy i otrzymać zwrot pieniędzy. Sprzedawca musi się ustosunkować do stanowiska kupującego w ciągu 14 dni. Jeśli tego zaniecha, uznaje się, że w całości uznał stanowisko klienta i jego roszczenia. Sprzedawca powinien mieć też na uwadze regulacje związane z wprowadzaniem kosmetyków do obrotu. Powinien sprawdzić oznakowanie znajdujące się na kosmetykach, datę ważności i produkcji, oznaczenie pochodzenia, instrukcję sposobu korzystania. W przypadku gdyby produkt powodował zagrożenia zdrowia i życia, sprzedawca, oprócz producenta, może ponosić odpowiedzialność za wprowadzanie takiego produktu do obrotu. Jeżeli sprzedawca wie, iż dany produkt mimo posiadania odpowiednich certyfikatów może powodować jakiekolwiek zagrożenie dla zdrowia konsumenta, jest zobligowany do poinformowania go o tym.
Ubezpieczenie OC
W ofercie firm ubezpieczeniowych znajdują się ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej skierowane do przedsiębiorców. Pozwalają one na zabezpieczenie się przed skutkami finansowymi odpowiedzialności deliktowej i kontraktowej ponoszonej przez kosmetyczkę. Zazwyczaj polisa obejmuje odpowiedzialność ubezpieczyciela za szkody rzeczowe lub osobowe powstałe w okresie ubezpieczenia, wyrządzone w okresie ubezpieczenia stronie umowy wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania pracy lub usług świadczonych przez ubezpieczającego w ramach prowadzonej działalności. W ofercie znajdują się także ubezpieczenia z tytułu prowadzenia działalności o odpowiedzialność cywilną deliktową ubezpieczającego za szkody powstałe w związku z wprowadzeniem do obrotu produktu wadliwego, gdy w świetle obowiązujących przepisów prawnych jest on zobowiązany do naprawienia szkody osobowej lub rzeczowej poniesionej przez osobę trzecią. Koszt ubezpieczenia ustalany jest indywidualnie. Wobec szerokiego wachlarza zdarzeń, za które osoba prowadząca salon kosmetyczny ponosi odpowiedzialność cywilną, ubezpieczenie jest optymalnym rozwiązaniem. Ponadto, należy monitorować, czy osoby wykonujące zabiegi czynią to z należytą starannością i w zgodzie z przepisami oraz zasadami wykonywania zawodu kosmetyczki. W takim przypadku, nawet w razie zaistnienia wydarzenia powodującego szkodę, osoba wykonująca zabieg będzie mogła uchylić się od odpowiedzialności, wykazując, iż nie ponosi winy za zaistniałe zdarzenie.
W najbliższych miesiącach zmianie ulegną wymogi sanitarne, jakie powinny spełniać salony kosmetyczne. Główny inspektor sanitarny zapowiada, iż nowe rozporządzenie w tej kwestii wejdzie w życie w marcu 2011 r. Nowe wymogi sanitarne wraz z komentarzem omówimy w kolejnych numerach „Postępów Kosmetologii”.
Autor: Prawnik Anna Nowak
Źródło: Postępy Kosmetologii 01/2011
